Aan het werk

Werk en vrijwilligerswerk

Samenvatting

Jongvolwassenen

  • Werkloosheid onder jongvolwassenen neemt weer af
  • 72% van de mbo-studenten heeft een bijbaan
  • Zes op de tien mbo-studenten verwacht dat zij een passende baan krijgen
  • Een op de negen jongvolwassenen doet vrijwilligerswerk
  • Jongvolwassenen uit Overvecht en Oost doen vaker vrijwilligerswerk

Volwassenen

  • Volwassenen zonder betaald werk hebben vaker gezondheidsproblemen
  • Een op de drie Utrechters met een tijdelijk contract heeft psychische klachten
  • Volwassenen die bevlogen zijn over hun werk hebben een betere gezondheid
  • In Utrecht hebben werknemers vaker burn-outklachten dan landelijk
  • Utrechtse volwassenen in de wijken Noordoost en Oost doen het vaakst vrijwilligerswerk
  • 87% van de Utrechters in een kwetsbare situatie is tevreden met zijn of haar vrijwilligerswerk

Ouderen

  • 43% van de Utrechtse ouderen doet vrijwilligerswerk
  • Een kwart van de 65-plussers geeft aan dat zij vrijwilligerswerk doen
  • Ouderen uit de wijken Noordoost en Oost zetten zich vaker in als vrijwilliger
Wat houdt het in?

Werken bevordert de gezondheid

Mensen die betaald werk hebben zijn over het algemeen gezonder dan mensen zonder werk. Werkzame personen beoordelen hun gezondheid vaker als goed of uitstekend dan mensen zonder werk. In bijzonder heeft werk een positief effect op de mentale gezondheid. Van de mensen die werken, krijgt een kleiner deel psychische hulp en/of gebruikt medicijnen vanwege psychische problemen. Hoe meer uren er wordt gewerkt, hoe minder psychische klachten er zijn.

Wisselwerking

De relatie tussen werk en gezondheid is wederkerig. Een goede gezondheid stelt mensen in staat om te werken. Mensen met een goede gezondheid hebben een grotere kans op het vinden van betaald werk dan mensen met gezondheidsproblemen. Ook verliezen gezonde werkenden minder vaak werk. Een goede gezondheid vergroot zo ook de kans dat mensen aan het werk blijven en niet vroegtijdig uitvallen door arbeidsongeschiktheid of werkloosheid.

Vrijwilligerswerk is goed voor de gezondheid

Mensen die vrijwilligerswerk doen voelen zich gezonder en hebben een hogere levensverwachting dan mensen die geen vrijwilligerswerk doen. Het doen van vrijwilligerswerk draagt bij aan iemands zelfvertrouwen en welzijn. Verder geeft de sociale interactie een gevoel van verbondenheid met anderen en gaat hiermee eenzaamheid en depressie tegen. Voor mensen in een kwetsbare positie is vrijwilligerswerk vaak van grote betekenis. Het versterkt hun gevoel van meedoen in de maatschappij, brengt hen onder de mensen en geeft structuur en ritme aan de dag.

Cijfers over jongvolwassenen - werk

Werkloosheid onder jongvolwassenen neemt weer af

Na een toename tijdens de coronaperiode nam het percentage werkloze jongvolwassenen (15 t/m 24 jaar) in Utrecht af van 11,6% in 2021 tot 8,9% in 2022. Hiermee ligt het percentage weer ongeveer op hetzelfde niveau als voor de coronapandemie. Het gaat hier om jongvolwassenen die tot de beroepsbevolking horen; zij hebben geen betaald werk maar zijn wel op zoek naar werk. Gemiddeld is 3,8% van de beroepsbevolking in Utrecht in 2022 werkloos.

72% van de mbo-studenten heeft een bijbaan

Zeven op de tien studenten op Utrechtse mbo’s geeft in het najaar van 2019 aan dat ze een bijbaan hebben. De tijd die mbo-studenten aan hun bijbaan besteden verschilt. Een kwart besteedt 4 tot 8 uur per week aan hun bijbaan en 30% werkt 8 tot 16 uur per week naast hun studie. 

Tijd die mbo-studenten per week aan hun bijbaan besteden

7% van de mbo-studenten besteedt 1 tot 4 uur aan een bijbaan, 26% 4 tot 8 uur en 30% 8 tot 16 uur. 6% zegt 16 tot 32 uur en 2% 32 uur of meer.

Zes op de tien mbo-studenten verwacht dat zij een passende baan krijgen

In het najaar van 2019 vindt 60% van de mbo-studenten het (heel) waarschijnlijk dat ze een baan krijgen die aansluit op hun huidige studie. 31% is neutraal hierover en 9% vindt het (heel) onwaarschijnlijk.

Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen en mbo-onderzoek

De Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen is voor het eerst in Utrecht uitgevoerd van maart tot en met juni 2021. Jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar zijn via sociale media en hun eigen netwerk benaderd om de vragenlijst in te vullen. Ongeveer 1.900 Utrechtse jongvolwassenen deden mee. Het onderzoek is uitgevoerd in coronatijd, tijdens en kort na de tweede lockdown.

Het Mbo-onderzoek is uitgevoerd onder studenten van drie mbo-scholen in Utrecht: het Grafisch Lyceum, Nimeto en ROC Midden-Nederland. Ongeveer 1.200 mbo-studenten vulden in het najaar van 2019 de eerste vragenlijst in tijdens een (online) les. In het voorjaar van 2020 en het najaar van 2020 vulden 400 studenten van het Grafisch Lyceum en Nimeto nogmaals vragenlijsten in. De tweede meting van dit onderzoek is dus uitgevoerd tijdens de eerste lockdown en de derde meting tijdens de tweede lockdown.

Het onderwijs vond in de periodes van de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen en het Mbo-onderzoek deels of zelfs volledig thuis plaats. Ook waren er tal van beperkingen voor het dagelijkse en sociale leven. Daarom kunnen de resultaten niet losgezien worden van de onderzoeksperiode.

Zie de pagina Coronavirus voor meer gezondheidsinformatie.

Cijfers over jongvolwassenen - vrijwilligerswerk

Een op de negen jongvolwassenen doet vrijwilligerswerk

11% van de Utrechtse jongvolwassenen (16-25 jaar) geeft in het voorjaar van 2021 aan dat zij vrijwilligerswerk doen. Jongvolwassenen met een vwo- of wo-opleiding doen vaker vrijwilligerswerk dan gemiddeld.

Vrijwilligerswerk naar opleiding

8% van de jongvolwassenen met praktijkonderwijs, vmbo of mbo, 10% met een havo- of hbo-opleiding en 13% met vwo of universiteit doet vrijwilligerswerk.

Jongvolwassenen uit Overvecht en Oost doen vaker vrijwilligerswerk

18% van de jongvolwassenen uit de wijk Overvecht en 16% van de jongvolwassenen uit de wijk Oost geeft aan dat zij vrijwilligerswerk doen. Jongvolwassenen uit West en Noordwest doen minder vaak vrijwilligerswerk.

In West doet 7% van de jongvolwassenen vrijwilligerswerk. In Noordwest is dit 6%.

Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen

De Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen is voor het eerst in Utrecht uitgevoerd van maart tot en met juni 2021. Jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar zijn via sociale media en hun eigen netwerk benaderd om de vragenlijst in te vullen. Ongeveer 1.900 Utrechtse jongvolwassenen deden mee. Het onderzoek is uitgevoerd in coronatijd, tijdens en kort na de tweede lockdown. In deze periode vond het middelbare onderwijs deels en het hoger onderwijs deels of zelfs volledig thuis plaats. Ook waren er tal van beperkingen voor het dagelijkse en sociale leven. Daarom kunnen de resultaten van dit onderzoek niet losgezien worden van de onderzoeksperiode.

Zie de pagina over het coronavirus voor meer gezondheidsinformatie.

Cijfers over volwassenen - werk

Volwassenen zonder betaald werk hebben vaker gezondheidsproblemen

Volwassenen (18 t/m 64 jaar) zonder betaald werk voelen zich minder vaak gezond dan volwassenen die minimaal 20 uur per week betaald werk doen. Ook hebben zij vaker gezondheidsproblemen. Vooral psychische klachten komen vaker voor, maar ook chronische lichamelijke aandoeningen zoals een hart- of vaatziekte, diabetes of een aandoening aan het bewegingsapparaat. De relatie tussen werk en gezondheid is wederkerig (zie tabblad ‘Wat houdt het in?’). Werken is goed voor de gezondheid, maar een goede gezondheid is ook nodig om te kunnen werken.

Volwassenen zonder betaald werk (percentage in kleur) hebben vaker gezondheidsproblemen vergeleken met volwassenen die minimaal 20 uur per week betaald werken (percentage in zwart):

32% van de Utrechters zonder betaald werk ervaart geen goede gezondheid. Dit is 8% van de Utrechters met minimaal 20 uur per week betaald werk.

Met volwassenen zonder werk gaat het op andere gebieden ook minder goed

Volwassenen die geen betaald werk doen, hebben minder vaak een gezonde leefstijl, zijn vaker ernstig eenzaam en hebben vaker moeite met rondkomen. Ook ervaren ze vaker onvoldoende regie over hun eigen leven en zijn ze minder positief over hun woning en woonomgeving.

Een op de drie Utrechters met een tijdelijk contract heeft psychische klachten

33% van de volwassenen met een tijdelijk arbeidscontract heeft één of meer psychische klachten. Van de volwassenen met een vast contract geeft 21% dit aan. Ook stress komt vaker voor. 28% van de Utrechters met een tijdelijk contract heeft in de afgelopen vier weken veel stress ervaren. Dit is 21% onder Utrechters met een vast contract en 19% onder zelfstandigen (zzp). Utrechters met een tijdelijk arbeidscontract zijn gemiddeld jonger dan Utrechters met een vast contract en zelfstandigen.

33% van de Utrechters met een tijdelijk arbeidscontract heeft psychische klachten. Dit is 24% onder zzp’ers en 21% onder Utrechters met een vast contract.

Zelfstandigen en volwassenen met een tijdelijk arbeidscontract hebben vaker moeite met rondkomen

25% van de Utrechtse zelfstandigen (zzp) en 21% van de Utrechters met een tijdelijk contract heeft moeite met rondkomen. Dit is 8% onder Utrechters met een vast arbeidscontract. Meer informatie over de relatie tussen armoede en gezondheid is te vinden bij het thema armoede en rondkomen.

25% van de zzp’ers in Utrecht en 21% van de Utrechters met een tijdelijk contract heeft moeite met rondkomen. Onder Utrechters met een vast arbeidscontract is dit 8%.

Utrechters met wisselende werktijden of diensten hebben vaker gezondheidsklachten

Volwassenen met onregelmatige werktijden, wisselende diensten of nachtdiensten ervaren minder vaak een goede gezondheid. Ook komen psychische klachten, veel stress en slaperigheid overdag vaker voor dan bij Utrechters met vaste werktijden. 18% van de Utrechtse werkenden heeft wisselende werktijden of diensten. Utrechters met basisonderwijs of een vmbo-diploma (39%) en Utrechters met een mbo-, havo- of vwo-diploma (34%) hebben dit vaker. Van de Utrechters met een hbo- of wo-diploma heeft 15% wisselende werktijden of diensten.

Van de Utrechters met wisselende werktijden of diensten heeft 31% psychische klachten, 29% ervaart veel stress en 53% heeft last van slaperigheid overdag.

Volwassenen die bevlogen zijn over hun werk hebben een betere gezondheid

De gezondheid van volwassenen met een hoge werkbevlogenheid is beter dan van mensen met een gemiddelde of lage werkbevlogenheid. Utrechters met een hoge werkbevlogenheid voelen zich vaker gezond, hebben minder vaak psychische klachten en ervaren minder vaak veel stress. Mannen, zelfstandigen (zzp) en Utrechters met basisonderwijs of een vmbo-diploma hebben vaker een hoge werkbevlogenheid.

96% van de Utrechters met een hoge werkbevlogenheid voelt zich gezond, 13% heeft psychische klachten en 15% ervaart veel stress.

Wat is werkbevlogenheid?

Werkbevlogenheid omvat drie kenmerken: energiek en fit voelen op het werk (vitaliteit), sterke betrokkenheid bij het werk (toewijding) en op een plezierig wijze helemaal opgaan in het werk (absorptie). Werkbevlogenheid is gemeten met de Utrechtse Bevlogenheidsschaal (UBES-9) van Schaufeli & Bakker (2003) bestaande uit negen stellingen zoals ‘Op mijn werk bruis ik van energie’, ‘Ik ben enthousiast over mijn baan’ en ‘Ik ga helemaal op in mijn werk’. In de Utrechtse Gezondheidspeiling (2020) zien we dat werkbevlogenheid positief samenhangt met iemands gezondheid. Dit wordt ondersteund door verschillende onderzoeken (Schaufeli, Taris & Van Rhenen, 2003; Demerouti et al., 2001).

In Utrecht hebben werknemers vaker burn-outklachten dan landelijk

21% van de Utrechtse werknemers heeft burn-out klachten, blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2020. Gemiddeld in Nederland is dit 16%. Ook in de andere grote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag komen burn-outklachten vaker voor. Utrecht scoort op diverse andere arbeidsomstandigheden gunstiger dan landelijk, zoals agressie op het werk en ziekteverzuim. Utrechtse werknemers zijn ook vaker tevreden met thuiswerkmogelijkheden dan gemiddeld in Nederland. 

Vier op de tien Utrechters uit het bewonerspanel willen meer aandacht voor werkdruk en werkstress

40% van de Utrechters met betaald werk uit het bewonerspanel vindt dat er op hun werk meer aandacht moet zijn voor werkdruk en werkstress. Een derde van de panelleden wil meer aandacht voor langdurig werken achter een beeldscherm. Ook de impact van de coronacrisis op de werkomstandigheden is vaak genoemd in de peiling van januari 2021. 

Cijfers over volwassenen - vrijwilligerswerk

Vier op de tien Utrechtse volwassenen doet vrijwilligerswerk

38% van de volwassenen in Utrecht (18 t/m 64 jaar) doet vrijwilligerswerk. Utrechters van 40 t/m 54 jaar en Utrechters met een hbo- of wo-opleiding doen vaker vrijwilligerswerk dan gemiddeld.

Van de volwassenen met hbo of wo doet 41% vrijwilligerswerk. Dit is 27% onder volwassenen met basisonderwijs of vmbo.

Utrechtse volwassenen in de wijken Noordoost en Oost doen het vaakst vrijwilligerswerk

43% van de volwassenen uit de wijk Noordoost en 44% uit Oost doet vrijwilligerswerk. Utrechters uit Noordwest doen het minst vaak vrijwilligerswerk.

Meerdere bronnen geven zicht op vrijwilligerswerk

Voor de cijfers hierboven, hebben we Utrechters gevraagd naar allerlei vormen van vrijwillige activiteiten. Bijvoorbeeld vrijwilligerswerk bij een sportvereniging, op school of in de kerk. Aan de hand daarvan is bepaald of zij vrijwilligerswerk doen. Daarnaast is aan Utrechters een directe vraag gesteld: Doet u vrijwilligerswerk? Het percentage volwassenen dat vrijwilligerswerk doet is vanuit deze bron lager. Een reden hiervoor is dat mensen hun vrijwillige activiteiten niet altijd beschouwen als vrijwilligerswerk.

Een kwart van de Utrechtse volwassenen geeft aan dat zij vrijwilligerswerk doen

25% van de Utrechters (18 t/m 64 jaar) zegt in het najaar van 2020 dat zij vrijwilligerswerk doen. Vanwege de coronacrisis is dit iets lager dan in 2018. Toen gaf 28% van de volwassenen aan vrijwilligerswerk te doen.

87% van de Utrechters in een kwetsbare situatie is tevreden met zijn of haar vrijwilligerswerk

Utrechters in een kwetsbare situatie geven in een peiling van Meetellen in Utrecht aan dat zij tevreden zijn met hun vrijwilligerswerk of activiteiten. 91% vindt het werk zinvol en 83% geeft aan dat het past bij hun talenten en vaardigheden. Acht op de tien Utrechters in een kwetsbare situatie hebben het gevoel dat ze door hun activiteiten of vrijwilligerswerk meedoen in de maatschappij.

Ik kan hier leren en groeien, lachen en huilen, halen en brengen en voel me echt gezien en gewaardeerd. Het gevoel dat ik hier krijg, heb ik bij een betaalde baan nooit ervaren.

  • Inwoner

Een groot deel van de Utrechters in een kwetsbare positie wil niet volledig uitstromen naar betaald werk

34% van de panelleden wil graag  betaald werken, maar het grootste deel daarvan geeft ook aan dat zij hun huidige activiteiten of vrijwilligerswerk willen blijven doen. Deze panelleden willen niet volledig uitstromen naar betaald werk, omdat ze tevreden zijn met hun huidige activiteiten.

Van de panelleden die betaald willen werken, wil het grootste gedeelte ook hun vrijwilligerswerk of activiteiten behouden

60% wil doorgaan met huidig vrijwilligerswerk of activiteiten. 29% wil doorgaan met huidig vrijwilligerswerk of activiteiten en wil een betaalde baan.

Gezondheidspeiling in coronatijd

De Gezondheidspeiling 2020 is in Utrecht uitgevoerd van eind september tot en met  half december 2020. In deze periode nam het aantal Utrechters met een positieve testuitslag tot de tweede helft van oktober toe waarna een daling inzette die tot eind december aanhield. Vanaf 13 oktober gold een gedeeltelijke lockdown en vanaf 15 december een gehele lockdown. Dit alles heeft de resultaten van de Gezondheidspeiling beïnvloed. Voor een aantal gezondheidsthema’s hebben respondenten ingevuld wat de invloed van de coronacrisis hierop volgens hen was. Ook zijn er indicatoren waarmee een vergelijking over de tijd is gemaakt. Zie de pagina over het coronavirus voor meer gezondheidsinformatie rondom corona.

Cijfers over ouderen - vrijwilligerswerk

43% van de Utrechtse ouderen doet vrijwilligerswerk

Meer dan vier op de tien 65-plussers in Utrecht doen vrijwilligerswerk. 45% van de 65- t/m 79-jarigen en 37% van de 80-plussers zet zich in als vrijwilliger. Ouderen met een hbo- of wo-opleiding doen vaker vrijwilligerswerk dan gemiddeld.

55% van de ouderen met hbo of wo doet vrijwilligerswerk. Dit is 47% onder ouderen met havo, vwo of mbo en 29% onder ouderen met basisonderwijs of lbo.

Meerdere bronnen geven zicht op vrijwilligerswerk

Voor de cijfers hierboven, hebben we de Utrechters gevraagd naar allerlei vormen van vrijwillige activiteiten. Bijvoorbeeld vrijwilligerswerk bij een sportvereniging, op school of in de kerk. Aan de hand daarvan is bepaald of zij vrijwilligerswerk doen. Daarnaast is aan Utrechters een directe vraag gesteld: Doet u vrijwilligerswerk? Het percentage ouderen dat vrijwilligerswerk doet is vanuit deze bron lager. Een reden hiervoor is dat mensen hun vrijwillige activiteiten niet altijd beschouwen als vrijwilligerswerk.

Een kwart van de 65-plussers geeft aan dat zij vrijwilligerswerk doen

25% van de ouderen in Utrecht zegt in het najaar van 2020 dat zij vrijwilligerswerk doen. Ouderen met een niet-westerse migratieachtergrond geven dit minder vaak aan dan gemiddeld, namelijk 18%.

Ouderen uit de wijken Noordoost en Oost zetten zich vaker in als vrijwilliger

Een derde van de 65-plussers uit Noordoost en Oost geeft aan dat zij vrijwilligerswerk doen. Ouderen die wonen in de wijken Overvecht en Zuidwest geven dit minder vaak aan.

Gerelateerde pagina's

Meer weten?