Monitoring gezondheidswinst: Ontwikkelingen in ervaren gezondheid van inwoners
Op deze pagina brengen we voor verschillende groepen inwoners in kaart hoe zij hun gezondheid ervaren en hoe de ervaren gezondheid zich ontwikkelt in de tijd.
Ervaren gezondheid volwassen Utrechters neemt af
Tussen 2020 en 2022 daalt het percentage Utrechtse volwassenen (18-64 jaar) die hun gezondheid als (heel) goed ervaren van 87% naar 77%. Hiermee ligt het ook lager dan in de jaren voor corona. Van de Utrechtse ouderen ervaart in 2022 55% een goede gezondheid. Dit percentage is lager dan in 2020, maar vergelijkbaar met 2018. Het percentage kinderen en jongeren met een goed ervaren gezondheid neemt ook af. Bij kinderen is sprake van een afname tussen 2015 en 2023, bij jongeren tussen 2021 en 2023.
Goed ervaren gezondheid in Utrecht
Ervaren gezondheid is de beoordeling van de eigen gezondheid
De ervaren gezondheid is het oordeel van een persoon over de eigen gezondheid. Dit gaat vaak om de lichamelijke en psychische gezondheid, maar kan ook bepaald worden door persoonlijke factoren, zoals de leefstijl, of iemands leefomstandigheden. We meten dit iedere twee jaar bij kinderen, jongeren, jongvolwassenen, volwassenen en ouderen. Dit doen we met de:
- Gezondheidsmonitor Volwassenen (18-64 jaar) en Ouderen (65+ jaar)
- Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen (16-25 jaar)
- Gezondheidsmonitor Jeugd voor jongeren (tweede en vierde klas van het voortgezet onderwijs)
- Jeugdmonitor Utrecht voor kinderen (groep zeven en acht van het basisonderwijs)
De vragen over ervaren gezondheid zijn per groep (kinderen, jongeren, jongvolwassenen, volwassenen van 18+) net iets anders gesteld. Hierdoor kunnen de gegevens onderling niet met elkaar vergeleken worden. Voor volwassenen en ouderen presenteren we cijfers over 2012, 2016, 2018, 2020 en 2022. In 2014 is ervaren gezondheid op een andere manier gemeten.
Lees hier meer achtergrond over ervaren gezondheid.
Duidelijke verschillen in ervaren gezondheid tussen opleidingsgroepen
47% van de Utrechters (18+ jaar) met basisonderwijs of vmbo geeft in 2022 aan dat hun gezondheid goed is. Dit is 67% voor Utrechters met havo, vwo of mbo en 83% voor Utrechters met een hbo- of wo-opleiding. Omdat de ervaren gezondheid van Utrechters met havo, vwo of mbo en Utrechters met hbo of wo is afgenomen tussen 2012 en 2022, zijn de verschillen tussen de groepen (ongunstig) afgenomen. Bij jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar) geeft 58% van de jongvolwassenen met een mbo-opleiding aan dat zij een goede gezondheid hebben. Dit is 71% onder jongvolwassenen die een vwo of wo-opleiding volgen of hebben afgerond. Bij jongeren zijn ook verschillen naar opleiding te zien. 77% van de jongeren (tweede en vierde klas) op het vmbo heeft in 2023 een goed ervaren gezondheid. Van de jongeren op het vwo is dit 85%.
Goed ervaren gezondheid Utrechters (18+) naar opleiding
Verschil wordt groter tussen Utrechters die wel en niet kunnen rondkomen
54% van de Utrechters (18+ jaar) die niet goed kunnen rondkomen geeft in 2022 aan dat zij een goede gezondheid hebben. Dit is 80% voor Utrechters die wel goed kunnen rondkomen. Dit verschil is in de afgelopen tien jaar toegenomen, omdat Utrechters die niet goed kunnen rondkomen zich steeds minder vaak gezond voelen . Bij kinderen (groep zeven en acht) zijn verschillen in ervaren gezondheid te zien naar gezinswelvaart. Van de kinderen uit gezinnen met een lage welvaart heeft 79% in 2023 een goed ervaren gezondheid. Dit is 90% onder kinderen met een hoge gezinswelvaart.
Goed ervaren gezondheid Utrechters (18+) naar rondkomen
Verschillen in ervaren gezondheid tussen huishoudens nemen toe
Utrechters in een eenpersoonshuishouden voelen zich het minst vaak gezond: 63% van de Utrechters (18+ jaar) in een eenpersoonshuishouden ervaart in 2022 een goede gezondheid. Van de Utrechters in een huishouden met een partner en kinderen is dit 81%. Dit verschil is in de afgelopen tien jaar toegenomen door een daling in ervaren gezondheid bij eenpersoonshuishoudens van 70% in 2012 naar 63% in 2022. Ook bij jongeren (tweede en vierde klas) zijn er verschillen naar huishoudsamenstelling. 56% van de jongeren die in een andere gezinsvorm opgroeien (zoals met een eigen ouder en stiefouder) vindt in 2023 dat hun gezondheid goed is. Dit is 73% van de jongeren in een eenoudergezin en 83% van de jongeren die bij beide ouders wonen. Bij kinderen (groep zeven en acht) zijn er in 2023 geen verschillen in ervaren gezondheid naar huishoudsamenstelling.
Goed ervaren gezondheid Utrechters (18+) naar huishoudsamenstelling
Ervaren gezondheid verschilt naar herkomst
Bij alle gemeten leeftijdsgroepen (kinderen, jongeren, jongvolwassenen en volwassenen 18+) zien we verschillen in ervaren gezondheid naar herkomst. Kinderen (groep zeven en acht) en jongvolwassenen (16-25 jaar) waarvan één of beide ouders in het buitenland zijn geboren, ervaren hun gezondheid minder vaak als goed dan kinderen en jongvolwassenen met een Nederlandse herkomst. Jongeren (tweede en vierde klas) die zelf in het buitenland zijn geboren (migranten), hebben minder vaak een goed ervaren gezondheid dan jongeren die in Nederland zijn geboren.
Bij volwassenen (18+ jaar) zijn ook verschillen te zien. Van de Utrechters die in het buitenland zijn geboren (migranten) geeft 64% aan dat zij een goede gezondheid hebben. Onder Utrechters met een Nederlandse herkomst is dit 78% en onder Utrechters die kind zijn van een migrant 74%.
Goed ervaren gezondheid jongeren (tweede en vierde klas) naar herkomst
Verschillen in ervaren gezondheid tussen jongere en oudere volwassenen nemen af
Over het algemeen geldt: hoe ouder, hoe minder vaak een goed ervaren gezondheid. Van de 25- t/m 39-jarigen geeft 83% in 2022 aan dat zij een goede gezondheid hebben. Onder 80-plussers is dit 46%. In de afgelopen tien jaar zijn Utrechters van 55 jaar en ouder zich steeds vaker gezond gaan voelen. Dit geldt niet voor 25 t/m 39-jarigen. Gezondheidsverschillen tussen leeftijdsgroepen zijn daardoor kleiner geworden.
Goed ervaren gezondheid Utrechters (18+) naar leeftijd
Mannen ervaren vaker een goede gezondheid dan vrouwen
77% van de Utrechtse mannen (18+ jaar) en 72% van de Utrechtse vrouwen geeft in 2022 aan dat zij een goede gezondheid hebben. Dit verschil is in de periode 2012 tot 2022 gelijk gebleven. Ook bij jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar) is de ervaren gezondheid van mannen hoger: 71% tegenover 61% van de vrouwen. Bij jongeren (klas twee en vier) geeft 87% van de jongens aan dat zij een goede gezondheid ervaren, van de meisjes is dit 76%. Bij kinderen (groep zeven en acht) is geen verschil tussen jongens en meisjes.
Goed ervaren gezondheid jongeren (tweede en vierde klas) naar geslacht
Ervaren gezondheid verschilt naar wijk bij volwassenen en kinderen
Bij volwassenen (18+ jaar) is de ervaren gezondheid in Overvecht en Zuidwest lager dan in andere wijken. De verschillen tussen wijken blijven in de periode 2012 tot 2022 ongeveer gelijk. Kinderen uit Zuidwest hebben minder vaak een goed ervaren gezondheid dan kinderen uit andere wijken. In Oost ervaren kinderen hun gezondheid vaker als goed. Bij jongeren verschilt de ervaren gezondheid in 2023 niet tussen wijken. In alle wijken geven ongeveer acht op de tien jongeren aan dat hun gezondheid goed is.
Goed ervaren gezondheid naar wijk
Speciale uitgaves over verschillen in gezondheid en factoren die de gezondheid beïnvloeden
De Volksgezondheidsmonitor heeft in 2022 en 2024 uitgaves uitgebracht over verschillen in gezondheid en factoren die de gezondheid beïnvloeden. De factoren die gezondheid beïnvloeden worden bepaald door de omstandigheden waarin mensen opgroeien, leren, werken, wonen, leven en ouder worden. Deze factoren zijn niet voor iedereen gelijk. Er is een uitgave over verschillen bij volwassenen (18+ jaar) en een uitgave over verschillen bij kinderen (groep zeven en acht van het basisonderwijs).
- Gezondheidsverschillen bij volwassenen. Uit deze uitgave (2024) blijkt dat bij sommige groepen Utrechters de achterstanden in gezondheid tussen 2012 en 2022 groter worden. Zo komen inwoners die niet goed kunnen rondkomen verder op achterstand. Ook bij inwoners met een mbo-, havo- of vwo-opleiding en inwoners van 18 tot en met 24 jaar zien we negatievere ontwikkelingen op het gebied van gezondheid dan bij andere groepen.
- Gezondheidsverschillen bij kinderen. Uit deze uitgave (2022) blijkt dat kinderen uit gezinnen met een lage welvaart en kinderen die opgroeien in een eenoudergezin structureel een achterstand hebben in gezondheid, leefstijl en kansen op een gezond leven en steeds verder achterop raken. Deze uitgave krijgt in 2025 een update en wordt aangevuld met cijfers over jongeren.