Armoede en rondkomen

Jeugd

• Een op de tien minderjarigen groeit op in armoede
• Het percentage jeugd dat opgroeit in armoede neemt langzaam af 
• Jeugd in een eenoudergezin leeft vaker dan gemiddeld in armoede 
• Jeugd uit Overvecht leeft het vaakst in een gezin met inkomen tot de Utrechtse armoedegrens 
• Kinderen in een gezin met lage welvaart hebben minder vaak een goed ervaren gezondheid

Jongvolwassenen

• Drie op de tien jongvolwassenen hebben weinig controle over hun geldzaken
• 22% van de jongvolwassen Utrechters geeft aan dat ze schulden hebben
• 37% van de jongvolwassenen heeft moeite om alles te betalen wat moet
• Jongvolwassenen die wonen in de wijk Overvecht hebben vaker moeite om alles te betalen wat moet

Volwassenen: financiële situatie

• 22.700 huishoudens leven van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens
• 6,5% van de Utrechters heeft geregistreerde problematische schulden
• Een kwart van de volwassenen heeft moeite met rondkomen
• Het percentage volwassenen dat moeite heeft met rondkomen is toegenomen tussen 2020 en 2022
• De helft van de Utrechters met basisonderwijs of vmbo heeft moeite met rondkomen
• Moeite met rondkomen komt vaker voor bij migranten en kinderen van migranten
• Volwassenen die wonen in Overvecht, Binnenstad en Oost hebben vaker moeite met rondkomen

Volwassenen: samenhang moeite met rondkomen en gezondheid

• Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben vaker gezondheidsproblemen
• Volwassen die moeilijk kunnen rondkomen ervaren ruim drie keer vaker onvoldoende regie over hun leven
• Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben vaker een slechtere gezondheid en woonomgeving vergeleken met volwassenen die geen moeite hebben met rondkomen
• Utrechters die moeilijk kunnen rondkomen hebben vaker een minder gezonde leefstijl

Ouderen: financiële situatie

• Een kwart van de 65-plus huishoudens leeft van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens
• 4% van de 65-plus huishoudens heeft geregistreerde problematische schulden
• Een op de zes Utrechtse ouderen heeft moeite met rondkomen
• 65-plussers met basisonderwijs of vmbo en migrantenouderen hebben vaker moeite met rondkomen
• Ouderen die wonen in de wijken Noordwest en Overvecht hebben vaker moeite met rondkomen

Ouderen: samenhang moeite met rondkomen en gezondheid

• Ouderen die moeite hebben met rondkomen hebben vaker gezondheidsproblemen
• Ouderen die moeilijk kunnen rondkomen hebben vaker een minder gezonde leefstijl 
• Ouderen die moeite hebben met rondkomen hebben ruim anderhalf keer vaker een slecht ervaren gezondheid

Armoede en gezondheid beïnvloeden elkaar

Armoede en gezondheid beïnvloeden elkaar op verschillende manieren. Sommige mensen kunnen door gezondheidsproblemen minder werken, waardoor ze leven van een laag inkomen of van een uitkering. Tegelijkertijd kunnen financiële problemen zoals schulden of moeite hebben met rondkomen tot psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen leiden. Het kan stress, slapeloosheid of depressies veroorzaken.

Wat verstaan we onder armoede?

In de Utrechtse armoedeaanpak is armoede gedefinieerd als het hebben van een inkomen tot 125% van het wettelijk sociaal minimum (WSM). Binnen deze groep kijken we ook naar een inkomen tot 101% van het WSM, dit komt overeen met bijstandsniveau. Armoede is breder dan dat en gaat ook over te weinig te besteden hebben om goed mee te kunnen doen in de samenleving. Of over de kinderen niet kunnen bieden wat ze nodig hebben. Het hebben van een laag inkomen is een objectieve maat en wordt daarom gebruikt.

Armoede gaat vaak van de ene generatie over op de volgende

Door meerdere factoren gaat armoede vaak van de ene generatie over op de volgende. Ouders dragen hun manier van omgaan met geldzaken (ook onbewust) aan hun kinderen over. Daarnaast gelden in armere stadswijken of families soms andere normen en waarden: doorleren of werken wordt niet gestimuleerd. Dat helpt niet om de armoede te ontgroeien.

Een op de tien minderjarigen groeit op in armoede 

In 2022 groeide 10,5% van de Utrechtse jeugd (0 t/m 17 jaar) op in een huishouden met een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens (125% WSM). Dit zijn ongeveer 7.200 minderjarigen. 5,2% van de Utrechtse jeugd groeide in 2022 op in een gezin dat moet rondkomen van een inkomen tot bijstandsniveau (101% WSM). Dit zijn zo’n 3.500 minderjarigen. Voor 1.400 minderjarigen hiervan duurt dit langer dan vier jaar: 2,2% van de jeugd groeit op in een huishouden dat vier jaar of langer leeft van een inkomen tot bijstandsniveau.

Het percentage jeugd dat opgroeit in armoede neemt langzaam af 

Jeugd in een eenoudergezin leeft vaker dan gemiddeld in armoede 

18,1% van de jeugd uit een eenoudergezin leeft in een gezin dat moet rondkomen van een inkomen tot bijstandsniveau. Onder jeugd die met twee ouders woont is dat 3,1%.  Jongeren uit de tweede en vierde klas van het voortgezet onderwijs in Utrecht, die in een eenoudergezin wonen, geven ook vaker aan dat ze moeite met rondkomen in het gezin ervaren dan jongeren die afwisselend bij een van de ouders wonen (co-ouderschap) of die bij beide ouders wonen. Moeite met rondkomen in het gezin komt ook vaker voor bij jongeren die in het buitenland geboren zijn. Gemiddeld ervaart 4% van de jongeren moeite met rondkomen in het gezin.

Jeugd uit Overvecht leeft het vaakst in een gezin met inkomen tot de Utrechtse armoedegrens 

Drie op de tien minderjarigen uit Overvecht leeft in een gezin dat moet rondkomen van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens. Jeugd uit de wijken Zuidwest, Noordwest en Zuid leven ook vaker dan gemiddeld in een gezin met inkomen tot de Utrechtse armoedegrens. 

Kinderen in een gezin met lage welvaart hebben minder vaak een goed ervaren gezondheid 

Opgroeien in armoede kan invloed hebben op de gezondheid van kinderen. Uit een vragenlijst onder Utrechtse kinderen uit groep zeven en acht van de basisschool blijkt dat kinderen die leven in een gezin met een lage welvaart een minder goede ervaren gezondheid en leefstijl hebben dan kinderen met een hogere gezinswelvaart. 

Drie op de tien jongvolwassenen hebben weinig controle over hun geldzaken

31% van de Utrechtse jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar) heeft in mei t/m juli 2022 aangegeven dat zij het gevoel hebben weinig controle te hebben over geldzaken. Dit is hoger dan in 2021, toen gaf 26% dit aan. 23% van de jongvolwassenen geeft aan dat ze zich vaak gestrest voelen door geldzaken of schulden. Van de groep jongvolwassenen geven 21- t/m 25-jarigen, vrouwen en jongvolwassenen die met anderen wonen zoals in een studentenhuis vaker aan dat ze weinig controle hebben over hun geldzaken.

22% van de jongvolwassen Utrechters geeft aan dat ze schulden hebben

Ruim een op de vijf jongvolwassenen geeft aan dat ze schulden hebben anders dan een studieschuld of hypotheek. Zij hebben een achterstand in betaling, bijvoorbeeld voor huur, online aankopen of een telefoonrekening. Van de 21- t/m 25-jarigen heeft 27% schulden. Onder 16- en 17-jarigen is dit 2%. Jongvolwassenen met een hbo-opleiding, die met anderen wonen zoals in een studentenhuis en jongvolwassenen uit Binnenstad geven ook vaker aan schulden te hebben.
Uit cijfers van het CBS blijkt dat 2% van de 16- t/m 24-jarige Utrechters geregistreerde problematische schulden had in oktober 2021.

37% van de jongvolwassenen heeft moeite om alles te betalen wat moet

Bijna vier op de tien jongvolwassenen in Utrecht geven aan dat ze moeite hebben om alles te betalen wat ze moeten betalen. 18-plussers hebben vaker moeite om alles te betalen. 42% van de 18- t/m 20-jarigen en 40% van de 21- t/m 25-jarigen geeft dit aan. Onder 16- en 17-jarigen heeft 11% moeite om alles te betalen wat moet. Jongvolwassenen met een hbo-opleiding, die met anderen wonen zoals in een studentenhuis en vrouwen hebben vaker moeite om alles te betalen dan andere jongvolwassenen. 

Jongvolwassenen die wonen in de wijk Overvecht hebben vaker moeite om alles te betalen wat moet 

Image

22.700 huishoudens leven van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens

14,4% van de huishoudens in Utrecht had in 2021 een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens (125% van het wettelijk sociaal minimum (WSM)). Over de jaren heen neemt het percentage huishoudens met een laag inkomen af. Het percentage huishoudens dat langdurig (minimaal vier jaar) rond moet komen op bijstandsniveau (101% van het WSM) neemt niet af. Meer informatie over armoede in Utrecht lees je in de Utrecht Monitor.

6,5% van de Utrechters heeft geregistreerde problematische schulden

In oktober 2021 hadden 12.000 Utrechtse huishoudens geregistreerde problematische schulden. Meer informatie over schulden lees je in de Utrecht Monitor.

Een kwart van de volwassenen heeft moeite met rondkomen

24% van de 18- t/m 64-jarigen heeft in het najaar van 2022 aangegeven dat zij in de afgelopen twaalf maanden moeite hadden met rondkomen. Dit is hoger dan gemiddeld in Nederland, maar lager dan in de andere grote steden.  

13% van de Utrechters heeft in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek (heel) veel stress ervaren vanwege geldzaken.

Het percentage volwassenen dat moeite heeft met rondkomen is toegenomen tussen 2020 en 2022

Het percentage volwassenen dat moeite heeft met rondkomen stijgt tussen 2020 en 2022 voor verschillende groepen. Zowel voor mannen als voor vrouwen en voor Utrechters met verschillende opleidingsniveaus is het percentage gestegen in 2022. Het zijn vooral de jongere leeftijdsgroepen tussen 18 en 39 jaar die meer moeite met rondkomen zijn gaan ervaren.

De helft van de Utrechters met basisonderwijs of vmbo heeft moeite met rondkomen

49% van de volwassenen die basisonderwijs of vmbo hebben afgerond, geeft aan dat ze moeite met rondkomen hebben. Dit is hoger dan bij andere volwassenen. Utrechters met een havo-, vwo- of mbo-diploma hebben ook vaker moeite met rondkomen. 33% van hen geeft dit aan. Bij Utrechters met een hbo- of wo-opleiding heeft 18% moeite met rondkomen.

Moeite met rondkomen komt vaker voor bij migranten en kinderen van migranten

34% van de volwassenen die zelf in het buitenland zijn geboren (migrant) en 29% van de volwassenen die kind zijn van een migrant heeft moeite met rondkomen. Alleenstaande ouders en alleenwonenden ervaren ook vaker moeite met rondkomen dan andere volwassenen.

Volwassenen die wonen in Overvecht, Binnenstad en Oost hebben vaker moeite met rondkomen

Image

Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben vaker gezondheidsproblemen

Volwassenen (18 t/m 64 jaar) die moeite hebben met rondkomen hebben twee tot drie keer vaker psychische problemen dan volwassenen die geen moeite hebben met rondkomen. Ook hebben zij vaker chronische lichamelijke aandoeningen en bezoeken zij vaker de huisarts, medisch specialist en het buurtteam. Volwassenen die moeite hebben met rondkomen gaan juist minder vaak naar de tandarts.

Volwassenen die moeite hebben met rondkomen (percentage in kleur) hebben vaker gezondheidsproblemen vergeleken met volwassenen die geen moeite hebben met rondkomen (percentage in zwart):

Image

Volwassen die moeilijk kunnen rondkomen ervaren ruim drie keer vaker onvoldoende regie over hun leven

Utrechters die moeite hebben met rondkomen ervaren veel vaker onvoldoende regie over hun eigen leven dan Utrechters die geen moeite met rondkomen hebben. Ze ervaren hun gezondheid ook bijna drie zo vaak als slecht en geven hun woning en woonomgeving vaker een onvoldoende.

Volwassenen die moeite hebben met rondkomen (percentage in kleur) hebben vaker een slechtere gezondheid en woonomgeving vergeleken met volwassenen die geen moeite hebben met rondkomen (percentage in zwart):

Image

Utrechters die moeilijk kunnen rondkomen hebben vaker een minder gezonde leefstijl

Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben minder vaak een gezonde leefstijl. Ze roken ongeveer twee keer vaker dan volwassenen die geen moeite hebben met rondkomen. Ook voldoen volwassenen die moeilijk kunnen rondkomen vaker niet aan de ontbijtnorm en eten ze vaker niet elke dag groente en fruit.

Een kwart van de 65-plus huishoudens leeft van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens

6.600 65-plus huishoudens in Utrecht leefden in 2021 van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens (125% van het wettelijk sociaal minimum (WSM)). Dat is 25% van het totaal aantal 65-plus huishoudens in de stad. 3.200 65-plus huishoudens moeten rondkomen van een inkomen op bijstandsniveau (101% van het WSM).

4% van de 65-plus huishoudens heeft geregistreerde problematische schulden

In oktober 2021 hadden 1.060 65-plus huishoudens geregistreerde problematische schulden.

Een op de zes Utrechtse ouderen heeft moeite met rondkomen

16% van de zelfstandig wonende 65-plussers heeft in het najaar van 2022 aangegeven dat zij in de afgelopen twaalf maanden moeite hadden met rondkomen. Dit is hoger dan gemiddeld in Nederland, maar lager dan in Amsterdam en vergelijkbaar met Rotterdam en Den Haag.  

Het percentage ouderen met moeite met rondkomen is gestegen tussen 2020 en 2022. Er is vooral een sterke stijging zichtbaar bij 80-plussers en ouderen met basisonderwijs of een vmbo-opleiding.

65-plussers met basisonderwijs of vmbo en migrantenouderen hebben vaker moeite met rondkomen

25% van de ouderen die basisonderwijs of vmbo hebben afgerond geeft aan dat ze moeite met rondkomen hebben. Dit is hoger dan bij andere ouderen. Van de 65-plussers met een hbo- of wo-opleiding geeft 6% dit aan. Ouderen die in het buitenland geboren zijn hebben ook vaker moeite met rondkomen dan andere ouderen. 35% van hen geeft dat aan.

Ouderen die wonen in de wijken Noordwest en Overvecht hebben vaker moeite met rondkomen

Image

Ouderen die moeite hebben met rondkomen hebben vaker gezondheidsproblemen

65-plussers die moeite hebben met rondkomen hebben vaker psychische problemen dan ouderen die geen moeite hebben met rondkomen. Ouderen die moeite hebben met rondkomen geven bijvoorbeeld drie tot vier keer vaker aan dat ze een angststoornis of depressie hebben. Ook hebben zij vaker chronische lichamelijke aandoeningen dan 65-plussers die geen moeite hebben met rondkomen. 

Image

Ouderen die moeilijk kunnen rondkomen hebben vaker een minder gezonde leefstijl

Ouderen die moeite hebben met rondkomen hebben minder vaak een gezonde leefstijl. Ze voldoen bijvoorbeeld drie keer minder vaak aan de ontbijtnorm en eten minder vaak dagelijks fruit dan 65-plussers die geen moeite hebben met rondkomen.

Image

Ouderen die moeite hebben met rondkomen hebben ruim anderhalf keer vaker een slecht ervaren gezondheid

65-plussers die moeite hebben met rondkomen hebben vaker een slecht ervaren gezondheid dan ouderen die geen moeite hebben met rondkomen. Ook geven ze 2,5 keer vaker aan dat ze onvoldoende regie over hun eigen leven hebben. Daarnaast ervaren ze hun fysieke leefomgeving vaker als slechter dan ouderen die geen moeite hebben met rondkomen.

Image