Armoede en rondkomen

Jeugd

• Een op de tien minderjarigen groeit op in armoede
• Het percentage jeugd dat opgroeit in armoede neemt langzaam af 
• Jeugd in een eenoudergezin leeft vaker dan gemiddeld in armoede 
• Jeugd uit Overvecht leeft het vaakst in een gezin met inkomen tot de Utrechtse armoedegrens 
• Kinderen in een gezin met lage welvaart hebben minder vaak een goed ervaren gezondheid

Jongvolwassenen

• Drie op de tien jongvolwassenen hebben weinig controle over hun geldzaken
• 11% van de jongvolwassen Utrechters geeft aan dat ze schulden hebben
• Jongvolwassenen die in een studentenhuis of alleen wonen, hbo-opgeleiden en 21- t/m 25-jarigen hebben vaker negatieve financiële ervaringen
• Twee derde van de jongvolwassenen met een studieschuld maakt zich zorgen over hun studieschuld

Volwassenen en ouderen

• 14% van de huishoudens in Utrecht leeft in armoede
• Het percentage 18-plussers dat moeite heeft met rondkomen is toegenomen tussen 2020 en 2022
• Utrechters die moeite hebben met rondkomen hebben vaker een minder goede gezondheid en minder kansen op een gezond leven
• Bijna een op de vier 18- t/m 24-jarigen heeft moeite met rondkomen
• Drie op de tien huishoudens in Overvecht leven van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens

Armoede en gezondheid beïnvloeden elkaar

Armoede en gezondheid beïnvloeden elkaar op verschillende manieren. Sommige mensen kunnen door gezondheidsproblemen minder werken, waardoor ze leven van een laag inkomen of van een uitkering. Tegelijkertijd kunnen financiële problemen zoals schulden of moeite hebben met rondkomen tot psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen leiden. Het kan stress, slapeloosheid of depressies veroorzaken.

Wat verstaan we onder armoede?

In de Utrechtse armoedeaanpak is armoede gedefinieerd als het hebben van een inkomen tot 125% van het wettelijk sociaal minimum (WSM). Binnen deze groep kijken we ook naar een inkomen tot 101% van het WSM, dit komt overeen met bijstandsniveau. Armoede is breder dan dat en gaat ook over te weinig te besteden hebben om goed mee te kunnen doen in de samenleving. Of over de kinderen niet kunnen bieden wat ze nodig hebben. Het hebben van een laag inkomen is een objectieve maat en wordt daarom gebruikt.

Armoede gaat vaak van de ene generatie over op de volgende

Door meerdere factoren gaat armoede vaak van de ene generatie over op de volgende. Ouders dragen hun manier van omgaan met geldzaken (ook onbewust) aan hun kinderen over. Daarnaast gelden in armere stadswijken of families soms andere normen en waarden: doorleren of werken wordt niet gestimuleerd. Dat helpt niet om de armoede te ontgroeien.

Een op de tien minderjarigen groeit op in armoede 

In 2022 groeide 10,5% van de Utrechtse jeugd (0 t/m 17 jaar) op in een huishouden met een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens (125% WSM). Dit zijn ongeveer 7.200 minderjarigen. 5,2% van de Utrechtse jeugd groeide in 2022 op in een gezin dat moet rondkomen van een inkomen tot bijstandsniveau (101% WSM). Dit zijn zo’n 3.500 minderjarigen. Voor 1.400 minderjarigen hiervan duurt dit langer dan vier jaar: 2,2% van de jeugd groeit op in een huishouden dat vier jaar of langer leeft van een inkomen tot bijstandsniveau.

Het percentage jeugd dat opgroeit in armoede neemt langzaam af 

Jeugd in een eenoudergezin leeft vaker dan gemiddeld in armoede 

18,1% van de jeugd uit een eenoudergezin leeft in een gezin dat moet rondkomen van een inkomen tot bijstandsniveau. Onder jeugd die met twee ouders woont is dat 3,1%.  Jongeren uit de tweede en vierde klas van het voortgezet onderwijs in Utrecht, die in een eenoudergezin wonen, geven ook vaker aan dat ze moeite met rondkomen in het gezin ervaren dan jongeren die afwisselend bij een van de ouders wonen (co-ouderschap) of die bij beide ouders wonen. Moeite met rondkomen in het gezin komt ook vaker voor bij jongeren die in het buitenland geboren zijn. Gemiddeld ervaart 4% van de jongeren moeite met rondkomen in het gezin.

Jeugd uit Overvecht leeft het vaakst in een gezin met inkomen tot de Utrechtse armoedegrens 

Drie op de tien minderjarigen uit Overvecht leeft in een gezin dat moet rondkomen van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens. Jeugd uit de wijken Zuidwest, Noordwest en Zuid leven ook vaker dan gemiddeld in een gezin met inkomen tot de Utrechtse armoedegrens. 

Kinderen in een gezin met lage welvaart hebben minder vaak een goed ervaren gezondheid 

Opgroeien in armoede kan invloed hebben op de gezondheid van kinderen. Uit een vragenlijst onder Utrechtse kinderen uit groep zeven en acht van de basisschool blijkt dat kinderen die leven in een gezin met een lage welvaart een minder goede ervaren gezondheid en leefstijl hebben dan kinderen met een hogere gezinswelvaart. 

Drie op de tien jongvolwassenen hebben weinig controle over hun geldzaken

29% van de Utrechtse jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar) geeft in het voorjaar van 2024 aan dat zij het gevoel hebben weinig controle te hebben over hun geldzaken. 33% van de jongvolwassenen heeft moeite om alles te betalen wat moet. Dit is lager dan in 2022; toen was dit 37%..

11% van de jongvolwassen Utrechters geeft aan dat ze schulden hebben

Een op de tien jongvolwassenen geeft aan dat ze schulden hebben anders dan een studieschuld of hypotheek. Zij hebben een achterstand in betaling, bijvoorbeeld voor huur, online aankopen of een telefoonrekening. Dit percentage is lager dan in 2022. Toen gaf 22% van de jongvolwassenen aan schulden te hebben.. Uit cijfers van het CBS blijkt dat 2% van de 16- t/m 24-jarige Utrechters geregistreerde problematische schulden had in januari 2024..

Jongvolwassenen die in een studentenhuis of alleen wonen, hbo-opgeleiden en 21- t/m 25-jarigen hebben vaker negatieve financiële ervaringen

Een aantal groepen jongvolwassenen hebben vaker weinig controle over hun geldzaken, moeite om alles te betalen wat moet en schulden dan andere jongvolwassenen. Dit geldt voor:

• jongvolwassenen die in een huis met anderen wonen, zoals in een studentenhuis
• jongvolwassenen die alleen wonen
• jongvolwassenen die een hbo-opleiding volgen of hebben afgerond
• 21 t/m 25-jarigen 

Daarnaast hebben jongvolwassenen die een mbo-opleiding volgen of hebben afgerond, jongvolwassenen die kind van een migrant zijn en mannen ook vaker schulden dan andere jongvolwassenen..

Percentage jongvolwassenen dat aangeeft weinig controle over geldzaken te hebben naar woonsituatie 

Percentage jongvolwassenen dat aangeeft schulden te hebben naar opleiding

Twee derde van de jongvolwassenen met een studieschuld maakt zich zorgen over hun studieschuld

De helft van de jongvolwassenen heeft een studieschuld. Van degenen die een studieschuld hebben, maakt 66% zich daar zorgen over. Vrouwen maken zich vaker zorgen over hun studieschuld dan mannen. Ook jongvolwassenen die een hbo-opleiding of wo-opleiding volgen of hebben afgerond en 21- t/m 25-jarigen maken zich vaker zorgen over hun studieschuld dan andere jongvolwassenen..

14% van de huishoudens in Utrecht leeft in armoede

22.100 Utrechtse huishoudens hadden in 2022 een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens (125% WSM). Over de jaren heen neemt het percentage huishoudens met een laag inkomen licht af. Het percentage huishoudens dat langdurig (minimaal vier jaar) rond moet komen van een inkomen op bijstandsniveau (101% WSM) blijft ongeveer gelijk. Meer informatie over armoede en schulden in Utrecht lees je in de Utrecht Monitor.

Het percentage Utrechtse huishoudens met een laag inkomen

Het percentage 18-plussers dat moeite heeft met rondkomen is toegenomen tussen 2020 en 2022

Het percentage Utrechters dat moeite heeft met rondkomen stijgt tussen 2020 en 2022 voor verschillende groepen. Zowel voor mannen als voor vrouwen en voor Utrechters met verschillende opleidingsniveaus is het percentage gestegen in 2022.

Utrechters die moeite hebben met rondkomen hebben vaker een minder goede gezondheid en minder kansen op een gezond leven

Utrechters die moeite hebben met rondkomen hebben een minder goede gezondheid en scoren slechter op factoren die gezondheid beïnvloeden vergeleken met Utrechters die geen moeite hebben met rondkomen. Zij hebben bijvoorbeeld vier keer zo vaak een hoog risico op psychische problemen en zijn twee keer zo vaak ernstig eenzaam als Utrechters die geen moeite hebben met rondkomen. De gezondheidsverschillen tussen Utrechters die moeite hebben met rondkomen en Utrechters die dat niet hebben namen de afgelopen jaren toe. 
Meer informatie over gezondheidsverschillen lees je in de speciale uitgave over gezondheidsverschillen bij volwassenen.

Bijna een op de vier 18- t/m 24-jarigen heeft moeite met rondkomen

39% van de 18- t/m 24-jarigen heeft in het najaar van 2022 aangegeven dat zij in de afgelopen twaalf maanden moeite hadden met rondkomen. Dit is vaker dan bij andere volwassenen. Ook Utrechters die in het buitenland zijn geboren (migrant), volwassenen die kind zijn van een migrant, alleenstaande ouders en alleenwonenden ervaren vaker moeite met rondkomen. Daarnaast geven volwassenen met basisonderwijs of vmbo als laatst afgeronde opleiding en volwassenen met een havo-, vwo- of mbo-diploma vaker dan gemiddeld aan dat ze moeite hebben met rondkomen.

Groepen waar moeite met rondkomen vaker voorkomt dan bij andere volwassenen

Drie op de tien huishoudens in Overvecht leven van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens

Utrechters in Overvecht leven het vaakst van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens (125% WSM). Utrechters in Zuidwest, Zuid en Noordwest moeten ook vaker dan gemiddeld rondkomen van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens.