Woonomgeving

Wat vinden Utrechters een gezonde woonomgeving? En welke cijfers hebben wij daarover? Het beeld dat Utrechters schetsen over een gezonde woonomgeving mét de bijbehorende cijfers is in 2017 samengebracht in de infographic ‘Gezondheid en woonomgeving in Utrecht’. De infographic geeft een overzicht van wie de Utrechters zijn, hoe de stad groeit en wat inwoners belangrijk vinden voor een gezonde woonomgeving. De cijfers laten zien wat zij van hun eigen woonomgeving vinden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de inrichting van de buurt; zijn er voorzieningen, is er voldoende groen of speelruimte en is er openbaar vervoer? Voelen Utrechters zich thuis in hun buurt, bij de buurtbewoners en de mensen die ze kennen? De basis voor deze special komt uit een peiling over gezonde woonomgeving onder de leden van het bewonerspanel Utrecht.

Bekijk de infographic

Kinderen

• Ruim driekwart van de Utrechtse kinderen is positief over de eigen buurt
• De meeste Utrechtse kinderen zijn tevreden over het aantal buitenspeelplekken
• 85% van de kinderen voelt zich veilig op buitenspeelplekken in de buurt
• Ruim een kwart van de kinderen voelt zich wel eens onveilig in het verkeer tussen huis en school
• Kinderen uit Vleuten-De Meern voelen zich vaker wel eens onveilig in het verkeer tussen huis en school

Jongeren

• De helft van de Utrechtse jongeren kon tijdens de lockdown makkelijk sporten in de buurt
• 56% van de jongeren kon tijdens de lockdown makkelijk buiten vrienden of familie ontmoeten
• De helft van de Utrechtse jongeren is in 2019 zeer tevreden over de plekken om buiten af te spreken
• Jongeren uit de wijk Zuidwest zijn vaker zeer tevreden over de plekken om buiten af te spreken
• 73% van de Utrechtse jongeren spreekt wekelijks buiten af met leeftijdsgenoten
• Jongeren spreken vaak met elkaar af in het winkelcentrum
• Vier op de tien Utrechtse jongeren voelen zich wel eens onveilig
• Jongeren voelen zich vooral onveilig op straat en in het openbaar vervoer

Jongvolwassenen

• Ruim de helft van de mbo-studenten voelt zich altijd veilig in de buurt
• 48% van de mbo-studenten ontmoet vrienden buiten
• Mbo-studenten met een migratieachtergrond bezoeken vaker een jongerencentrum of buurthuis

Volwassenen

• 59% van de Utrechters is zeer tevreden met de woonomgeving
• Utrechters uit Noordoost en Oost geven hun buurt het hoogste rapportcijfer
• Vier op de tien Utrechtse volwassenen kan buiten onvoldoende verkoeling vinden
• Drie op de tien Utrechters voelen zich wel eens onveilig in hun buurt
• Vier op de tien Utrechters zijn tevreden over de verkeersveiligheid in de buurt
• 58% van de Utrechters is tevreden met de speelplaatsen voor kinderen in de buurt
• 66% van de Utrechters is positief over de sportvoorzieningen in de buurt

Ouderen

• 72% van de Utrechtse ouderen is zeer tevreden met de woonomgeving
• Ruim één op de zes ouderen kan buiten onvoldoende verkoeling vinden
• 35% van de ouderen is tevreden over voorzieningen voor ouderen in de buurt
• Zes op de tien ouderen in Utrecht zijn tevreden over sportvoorzieningen
• Een kwart van de 65-plussers voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt

De leefomgeving beïnvloedt de gezondheid

De leefomgeving beïnvloedt zowel direct de gezondheid, via blootstelling aan milieufactoren, als indirect: een aantrekkelijke omgeving nodigt uit tot beweging of ontspanning. Een gezonde leefomgeving is een prettige omgeving waarin gemakkelijk gezonde keuzes gemaakt worden. Een gezonde leefomgeving nodigt uit om te bewegen en mensen te ontmoeten, heeft groen en water, een goede luchtkwaliteit en niet te veel geluid. Ook voelen mensen zich prettig en veilig in een gezonde leefomgeving. Tevredenheid over de buurt is daarom een mogelijke indicator voor gezondheid.

Wat is een gezonde woonomgeving?

In maart 2017 is aan het bewonerspanel gevraagd wat zij verstaan onder een gezonde woonomgeving. Volgens de leden van het bewonerspanel is een gezonde woonomgeving onder andere groen, veilig en schoon. Ook contact, je goed voelen, speelruimte en veiligheid spelen mee.

Image

Twee derde van de Utrechters vindt hun woonomgeving gezond

66% van de panelleden van het bewonerspanel in Utrecht vindt hun woonomgeving (redelijk) gezond. Utrechters uit de wijken Vleuten-De Meern en Leidsche Rijn vinden hun woonomgeving het vaakst gezond. In de wijken Overvecht, West, Noordwest en Zuidwest vindt minder dan 60 % van de panelleden hun woonomgeving gezond.

Image

Ruim driekwart van de Utrechtse kinderen is positief over de eigen buurt

In het najaar van 2021 vindt 77% van de kinderen uit groep zeven en acht van het basisonderwijs in Utrecht de buurt waarin ze wonen (heel) leuk. Dit percentage is gelijk aan eerdere jaren. Kinderen uit de wijken West en Noordoost vinden de buurt waarin ze wonen vaker leuk. Kinderen uit gezinnen met een lage welvaart vinden dit minder vaak dan gemiddeld, evenals kinderen die opgroeien in een eenoudergezin of een gezin met co-ouderschap.

Image

De meeste Utrechtse kinderen zijn tevreden over het aantal buitenspeelplekken

94% van de 10- t/m 12-jarigen in Utrecht is tevreden over het aantal buitenspeelplekken in de buurt. Dit percentage is blijft de afgelopen jaren stabiel. Kinderen die wonen in de wijken Noordoost en Zuid zijn het vaakst tevreden. Kinderen van twaalf jaar en ouder zijn minder vaak tevreden over het aantal buitenspeelplekken dan kinderen die tien jaar of jonger zijn.

85% van de kinderen voelt zich veilig op buitenspeelplekken in de buurt

Vijf op de zes kinderen uit groep zeven en acht voelen zich (heel) vaak veilig op buitenspeelplekken in de buurt. Dit is gelijk aan eerdere jaren. Jongens voelen zich vaker veilig op speelplekken dan meisjes. Kinderen uit de wijk Overvecht en kinderen uit gezinnen met een lage welvaart voelen zich minder vaak veilig op buitenspeelplekken.

Image

Ruim een kwart van de kinderen voelt zich wel eens onveilig in het verkeer tussen huis en school

27% van de kinderen voelt zich wel eens onveilig in het verkeer tussen huis en school. Dit is hoger dan in 2019, toen voelde 23% van de kinderen zich wel eens onveilig in het verkeer. 40% van de kinderen uit gezinnen met een lage welvaart voelt zich wel eens onveilig in het verkeer tussen huis en school. Ook meisjes ervaren dit vaker. 32% van de meisjes voelt zich wel eens onveilig in het verkeer tegenover 22% van de jongens.

Kinderen uit Vleuten-De Meern voelen zich vaker wel eens onveilig in het verkeer tussen huis en school

Image

De helft van de Utrechtse jongeren kon tijdens de lockdown makkelijk sporten in de buurt

53% van de jongeren uit klas twee en klas vier van het voortgezet onderwijs in Utrecht geeft aan dat zij tijdens de lockdown (vanwege de coronapandemie) makkelijk konden sporten en/of bewegen in hun buurt. Jongeren uit de wijken Noordoost en Oost, jongens en vwo-leerlingen geven dit vaker aan. Jongeren uit de wijk Overvecht, jongeren die opgroeien in een eenoudergezin en vmbo-leerlingen vonden het minder makkelijk om te sporten en te bewegen in hun buurt tijdens de lockdown.

Image

56% van de jongeren kon tijdens de lockdown makkelijk buiten vrienden of familie ontmoeten

Ruim de helft van de jongeren geeft aan dat het tijdens de lockdown makkelijk was om buiten in de buurt op anderhalve meter afstand vrienden of familie te ontmoeten. Hierin zijn geen verschillen tussen wijken, uitgezonderd de wijk Noordoost. Hier vonden jongeren het vaker makkelijk om op anderhalve meter afstand vrienden of familie in de buurt te ontmoeten, namelijk 68%. Ook vwo-leerlingen geven dit vaker aan dan vmbo-leerlingen, namelijk 62% tegenover 50%.

De helft van de Utrechtse jongeren is in 2019 zeer tevreden over de plekken om buiten af te spreken

In het najaar van 2019 gaf 53% van de jongeren uit klas twee en vier van het voortgezet onderwijs in Utrecht aan dat zij zeer tevreden zijn over de plekken om buiten af te spreken met leeftijdsgenoten. Zij hebben de buitenplekken het rapportcijfer 8 of hoger gegeven. Gemiddeld geven jongeren een 7,5 aan de plekken om buiten af te spreken. 9% van de jongeren geeft de buitenplekken een onvoldoende (cijfer 5 of lager).

Jongeren uit de wijk Zuidwest zijn vaker zeer tevreden over de plekken om buiten af te spreken

Image

73% van de Utrechtse jongeren spreekt wekelijks buiten af met leeftijdsgenoten

Bijna driekwart van de jongeren uit klas twee en vier spreekt minimaal één keer in de week buiten af met andere jongeren. 33% doet dit minimaal drie keer per week en 10% doet dit minimaal vijf keer per week. Jongens, vmbo-leerlingen en jongeren met een Marokkaanse migratieachtergrond geven vaker aan dat zij in hun vrije tijd buiten afspreken met leeftijdsgenoten.

Jongeren spreken vaak met elkaar af in het winkelcentrum

47% van de Utrechtse jongeren spreekt wel eens af met leeftijdsgenoten in het winkelcentrum. Daarna zijn het park en het sportveld vaak genoemd, drie op de tien jongeren spreekt hier wel eens af.

Image

Vier op de tien Utrechtse jongeren voelen zich wel eens onveilig

In het najaar van 2019 gaf 40% van de jongeren uit klas twee en vier van het voortgezet onderwijs in Utrecht aan dat zij zich wel eens onveilig voelen. Vooral meisjes voelen zich wel eens onveilig; 52% van hen geeft dit aan. Bij de jongens is dit 28%. Van de jongeren uit de wijken Noordoost en Oost voelt bijna de helft zich wel eens onveilig. Bij jongeren uit de wijk Zuidwest ligt dit lager, namelijk 29%.

Jongeren voelen zich vooral onveilig op straat en in het openbaar vervoer

17% van de jongeren voelt zich wel eens onveilig op straat, buiten hun eigen woonbuurt. Op straat in de eigen woonbuurt voelt 8% zich wel eens onveilig. 12% van de jongeren voelt zich wel eens onveilig in de trein, tram, bus of metro en 10% voelt zich wel eens onveilig op het station.

Image

Ruim de helft van de mbo-studenten voelt zich altijd veilig in de buurt

54% van de studenten op Utrechtse mbo’s gaf in het najaar van 2019 aan zich altijd veilig te voelen in de buurt waar ze wonen. 39% voelt zich meestal veilig en 7% soms of (bijna) nooit. Jongens voelen zich vaker altijd of meestal veilig dan meisjes.

Veilig voelen in de buurt

48% van de mbo-studenten ontmoet vrienden buiten

Bijna de helft van de mbo-studenten gaf aan wel eens de straat op te gaan of naar een plein of park te gaan om vrienden te ontmoeten. 53% van de jongens doet dit tegenover 45% van de meiden. Ook 16- t/m 17-jarige mbo-studenten doen dit vaker dan oudere studenten. 16% van de mbo-studenten ontmoet minimaal acht keer per maand vrienden buiten. 14% doet dit vier tot zeven keer en 13% één tot drie keer per maand. Lees meer over sociale contacten van jongvolwassenen.

Mbo-studenten met een migratieachtergrond bezoeken vaker een jongerencentrum of buurthuis

13% van de studenten met een migratieachtergrond op Utrechtse mbo’s gaf aan wel eens een jongerencentrum of buurthuis te bezoeken. Onder mbo-studenten zonder migratieachtergrond is dit 6%. Ook mbo-studenten die opgroeien in éénoudergezinnen bezoeken vaker dan gemiddeld een jongerencentrum of buurthuis, namelijk 12%. 3% van de mbo-studenten doet dit wekelijks en 4% minder dan één keer per week.

Utrechters beoordelen hun buurt met een 7,3

Volwassenen (19-64 jaar) geven de buurt waarin ze wonen net als in 2018 een 7,3. Dit blijkt uit de Inwonersenquête 2019 van de gemeente Utrecht. Inwoners van Noordoost en Oost geven (ruim) een acht. Utrechters uit de wijk Overvecht zijn het minst tevreden. Zij geven hun buurt gemiddeld een 5,5. 59% van de Utrechters is zeer tevreden met de woonomgeving

Image

Drie op de tien Utrechtse volwassenen kan buiten onvoldoende verkoeling vinden

30% van de 18-64 jarigen in Utrecht geeft aan dat zij tijdens aanhoudend warm weer buiten in eigen tuin of de buurt onvoldoende (rapportcijfer 5 of lager) verkoeling vinden. Dit blijkt uit de Gezondheidspeiling 2020. Vrouwen, 18-39 jarigen, huishoudens zonder kinderen en volwassenen die alleen wonen geven dit vaker dan gemiddeld in Utrecht aan. Dit geldt ook voor volwassen die wonen in Noordwest, Overvecht, Binnenstad en Zuidwest.
Eén op de vijf volwassenen geeft aan zij zowel binnen in huis als buiten in eigen tuin of ergens in de buurt onvoldoende verkoeling kunnen vinden bij aanhoudend warm weer. Lees bij woning meer over het vinden van verkoeling in huis.

Onvoldoende (5 of lager) voor vinden van verkoeling

Image

Drie op de tien Utrechters voelen zich wel eens onveilig in hun buurt

31% van de Utrechtse volwassenen voelt zich wel eens onveilig in hun eigen buurt. Dit geldt voor 36% van de vrouwen en 25% van de mannen. De groep 55- tot 64 jarigen voelt zich in verhouding het minst onveilig in hun buurt, terwijl Utrechters met een mavo-, lbo- of vmbo-opleiding zich vaker onveilig voelen dan gemiddeld. Dit geldt ook voor Utrechters uit de wijken West, Noordwest, Overvecht, Zuid en Zuidwest.

Vier op de tien Utrechters zijn tevreden over de verkeersveiligheid in de buurt

40% van de volwassenen in Utrecht is tevreden over de verkeersveiligheid in hun buurt. 38% is ontevreden. Volwassenen met thuiswonende kinderen zijn vaker ontevreden over de verkeersveiligheid.

Utrechters uit de wijken West, Overvecht en Noordwest zijn het minst vaak tevreden over de verkeersveiligheid in de buurt:

Image

58% van de Utrechters is tevreden met de speelplaatsen voor kinderen in de buurt

Bijna zes op de tien Utrechtse volwassenen zijn tevreden met de speelplaatsen voor kinderen in hun buurt. 64% van de ouders met één of meer kinderen jonger dan 12 jaar is tevreden over speelplaatsen in de buurt. Volwassenen die wonen in de wijken Noordoost, Zuid , Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern zijn vaker tevreden. In de wijk Binnenstad is de tevredenheid met de speelplekken voor kinderen het laagst, namelijk 33%. In Noordwest en Zuidwest is de tevredenheid ook lager dan gemiddeld in Utrecht.

Image

66% van de Utrechters is positief over de sportvoorzieningen in de buurt

Twee derde van de volwassenen in Utrecht is tevreden over de sportvoorzieningen in hun buurt. Utrechters uit de wijken Vleuten-De Meern, Leidsche Rijn en Oost zijn vaker tevreden dan gemiddeld. In West, Noordoost, Binnenstad, Zuid en Zuidwest zijn Utrechters minder vaak tevreden over de sportvoorzieningen. In deze wijken ligt de tevredenheid tussen de 55% en 60%.

De leefomgeving is een risicofactor voor de psychische gezondheid van vrouwen uit Kanaleneiland

Uit verdiepende interviews met vrouwen uit Kanaleneiland blijkt dat zij verschillende aspecten in hun leefomgeving als stressvol ervaren. Bijna alle vrouwen geven aan dat zij last hebben van criminaliteit, vuil op straat, ongedierte en geweld in de buurt. Ook lastig gevallen worden op straat, gevoelens van onveiligheid en overlast van hangjongeren ervaren de vrouwen als stressvol. Een aantal vrouwen heeft last van het gevoel ‘er niet bij te horen’.

Er wordt heel vaak drugs gedeald. Hier aan het eind van de straat. Daar is een afgesproken plek, dat noemen ze 'de hoek'. Echt twee minuten lopen.

Als het donker begint te worden, dan zie je gewoon niet veel meisjes hier. Het is gewoon iets normaals geworden. [...] Omdat die jongens dan buiten komen en in groepjes gaan staan. En als je na 18.00 of als het donker is buiten gaat lopen als meisje, dan vraag je er naar of zoiets. Dan vraag je naar aandacht.

Naast omgevingsfactoren zijn persoonlijke factoren genoemd die van invloed zijn op de psychische gezondheid, zoals ziekte, huisvesting, scheiding en verlies van werk. Er zijn ook factoren die steun geven in stressvolle tijden. De geïnterviewde vrouwen noemen als beschermende factoren vrijwilligerswerk, de relatie met hun partner, contacten met vriendinnen, het geloof en ontspannende activiteiten.

Ouderen beoordelen hun buurt met een 7,6

Utrechtse 65-plussers geven de buurt waarin ze wonen een 7,6. Dit blijkt uit de Inwonersenquête 2019 van de gemeente Utrecht. In 2018 was dit lager namelijk een 7,2. Ouderen beoordelen hun buurt met een hoger cijfer dan volwassenen. 

Ruim één op de zes ouderen kan buiten onvoldoende verkoeling vinden

18% van de 65-plussers in Utrecht geeft aan dat zij tijdens aanhoudend warm weer buiten in eigen tuin of buurt onvoldoende (rapportcijfer 5 of lager) verkoeling vinden. Dit blijkt uit de Gezondheidspeiling 2020. Dit geldt met name voor ouderen die wonen in Overvecht. Ook ouderen die basisonderwijs, lbo of mavo hebben afgerond, ouderen met een niet-westerse migratieachtergrond en alleenwonende ouderen geven dit vaker dan gemiddeld aan. 10% van de 65 plussers geeft aan zij zowel binnen in huis als buiten in eigen tuin of in de buurt onvoldoende verkoeling kunnen vinden bij aanhoudend warm weer. Lees bij woning meer over het vinden van verkoeling in huis, tuin of ergens in de buurt. 

Onvoldoende (5 of lager) voor vinden van verkoeling

Image

35% van de ouderen is tevreden over voorzieningen voor ouderen in de buurt

Ruim een derde van de 65-plussers in Utrecht zijn (zeer) tevreden met de voorzieningen voor ouderen in de eigen buurt. Ouderen die basisonderwijs hebben afgerond zijn vaker tevreden over de voorzieningen voor ouderen dan gemiddeld. Vrouwen zijn ook vaker tevreden terwijl mannen juist minder tevreden zijn dan gemiddeld.

(Zeer) tevreden met voorzieningen voor ouderen:

Image

Zes op de tien ouderen in Utrecht zijn tevreden over sportvoorzieningen

60% van de 65-plussers is tevreden over de sportvoorzieningen in de buurt. Utrechters van 80 jaar en ouder en Utrechters met een migratieachtergrond zijn minder tevreden, beide 52%.

Een kwart van de 65-plussers voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt

26% van de ouderen in Utrecht voelt zich wel eens onveilig in hun buurt. Een derde van de 65-plussers die havo, vwo of mbo hebben afgerond voelt zich wel eens onveilig in de buurt terwijl dit voor de groep die mavo, lbo of vmbo hebben afgerond juist lager is dan gemiddeld. Dit geldt vaker voor vrouwen dan voor mannen. Ruim een derde van de 65-plussers is tevreden over de verkeersveiligheid in de buurt. 23% van de ouderen geeft aan dat zij vaak last hebben van gevaarlijk verkeer in de buurt. Een deel van de ouderen geeft aan ook last te hebben van ongelijke tegels in de stoep, beperkte toegankelijkheid van bus- en tramhaltes en ontoegankelijke plaatsen om over te steken.

Percentage Utrechtse ouderen dat in hun buurt last heeft van…

Image