Woonomgeving

Jeugd

• Bijna driekwart van de Utrechtse kinderen is positief over hun eigen buurt
• Eén op de vier kinderen voelt zich wel eens onveilig in het verkeer tussen huis en school
• De meeste Utrechtse kinderen zijn tevreden over het aantal buitenspeelplekken
• 84% van de kinderen voelt zich veilig op buitenspeelplekken in de buurt

Jongvolwassenen

• Ruim de helft van de mbo-studenten voelt zich altijd veilig in de buurt
• 48% van de mbo-studenten ontmoet vrienden buiten
• Mbo-studenten met een migratieachtergrond bezoeken vaker een jongerencentrum of buurthuis

Volwassenen en ouderen

• Zes op de tien Utrechters is zeer tevreden met hun woonomgeving
• Bijna één derde van de Utrechters kan buiten onvoldoende verkoeling vinden
• Huurders zijn minder vaak tevreden met hun woonomgeving dan huiseigenaren
• Veiligheidsgevoel en tevredenheid met sport- en speelvoorzieningen in de buurt gedaald

De leefomgeving beïnvloedt de gezondheid

De leefomgeving beïnvloedt zowel direct de gezondheid, via blootstelling aan milieufactoren, als indirect: een aantrekkelijke omgeving nodigt uit tot beweging of ontspanning. Een gezonde leefomgeving is een prettige omgeving waarin gemakkelijk gezonde keuzes gemaakt worden. Een gezonde leefomgeving nodigt uit om te bewegen en mensen te ontmoeten, heeft groen en water, een goede luchtkwaliteit en niet te veel geluid. Ook voelen mensen zich prettig en veilig in een gezonde leefomgeving. Tevredenheid over de buurt is daarom een mogelijke indicator voor gezondheid.

Bijna driekwart van de kinderen is positief over hun eigen buurt

In het najaar van 2023 geeft 74% van de kinderen uit groep zeven en acht van het basisonderwijs in Utrecht aan dat ze hun eigen buurt (heel) leuk vinden. Dit percentage is gelijk aan eerdere jaren. Kinderen uit de wijken West en Noordoost vinden de buurt waarin ze wonen het vaakst leuk. Kinderen uit gezinnen met een lage welvaart en kinderen die opgroeien in een eenoudergezin zijn juist minder vaak positief over hun buurt dan gemiddeld. 25% van de kinderen voelt zich wel eens onveilig in het verkeer onderweg van huis naar school. Meisjes ervaren dit vaker: 28% van de meisjes voelt zich wel eens onveilig in het verkeer, tegenover 23% van de jongens..

De meeste Utrechtse kinderen zijn tevreden over het aantal buitenspeelplekken

93% van de kinderen is tevreden over het aantal buitenspeelplekken in de buurt. Kinderen die in de wijk Overvecht wonen zijn het minst vaak tevreden. Vijf op de zes kinderen voelen zich (heel) vaak veilig op buitenspeelplekken in de buurt. Dit verschilt niet tussen jongens of meisjes. Kinderen uit Overvecht voelen zich minder vaak veilig op buitenspeelplekken in de buurt. Kinderen die bij beide eigen ouders wonen voelen zich vaker veilig dan kinderen die opgroeien in een eenoudergezin of een gezin met co-ouderschap. In de afgelopen jaren is de mening van Utrechtse kinderen over buitenspeelplekken niet veranderd..

Percentage kinderen dat tevreden is over het aantal buitenspeelplekken in de buurt

Ruim de helft van de mbo-studenten voelt zich altijd veilig in de buurt

54% van de studenten op Utrechtse mbo’s gaf in het najaar van 2019 aan zich altijd veilig te voelen in de buurt waar ze wonen. 39% voelt zich meestal veilig en 7% soms of (bijna) nooit. Jongens voelen zich vaker altijd of meestal veilig dan meisjes.i

Veilig voelen in de buurt

48% van de mbo-studenten ontmoet vrienden buiten

Bijna de helft van de mbo-studenten gaf aan wel eens de straat op te gaan of naar een plein of park te gaan om vrienden te ontmoeten. 53% van de jongens doet dit tegenover 45% van de meiden. Ook 16- t/m 17-jarige mbo-studenten doen dit vaker dan oudere studenten. 16% van de mbo-studenten ontmoet minimaal acht keer per maand vrienden buiten. 14% doet dit vier tot zeven keer en 13% één tot drie keer per maand.i Lees meer over sociale contacten van jongvolwassenen.

Mbo-studenten met een migratieachtergrond bezoeken vaker een jongerencentrum of buurthuis

13% van de studenten met een migratieachtergrond op Utrechtse mbo’s gaf aan wel eens een jongerencentrum of buurthuis te bezoeken. Onder mbo-studenten zonder migratieachtergrond is dit 6%. Ook mbo-studenten die opgroeien in éénoudergezinnen bezoeken vaker dan gemiddeld een jongerencentrum of buurthuis, namelijk 12%. 3% van de mbo-studenten doet dit wekelijks en 4% minder dan één keer per week.i

Zes op de tien Utrechters is zeer tevreden met hun woonomgeving

59% van de Utrechters van 18 jaar en ouder is in 2024 zeer tevreden (rapportcijfer 8 of hoger) met hun woonomgeving. In de afgelopen jaren is de tevredenheid over de woonomgeving stabiel gebleven. Inwoners uit de wijken Overvecht, Zuidwest en Noordwest zijn minder vaak zeer tevreden met hun woonomgeving dan inwoners uit andere wijken. Ook Utrechters in de leeftijd van 18-39 jaar, die moeite hebben met rondkomen of die alleen en/of zonder kinderen wonen zijn minder vaak zeer tevreden met hun woonomgeving. Deze groepen wonen vaker in een huurwoning..

Percentage Utrechters dat zeer tevreden is met hun woonomgeving

Bijna één derde van de Utrechters kan buiten onvoldoende verkoeling vinden

Bijna één derde van de Utrechters geeft aan dat zij buiten onvoldoende (rapportcijfer 5 of lager) verkoeling kunnen vinden bij hitte, bijvoorbeeld op het balkon, in de tuin of in de buurt. Dit is in de afgelopen jaren vrijwel gelijk gebleven. Inwoners uit Noordwest, Overvecht, de Binnenstad en Zuidwest kunnen buiten vaker onvoldoende verkoeling vinden dan inwoners uit andere wijken. Ook geeft 22% van de Utrechters aan dat zij zowel binnen als buiten onvoldoende verkoeling kunnen vinden bij hitte. Dit percentage is gestegen ten opzichte van 2022; toen was dit nog 19%. Daarentegen geeft de helft van de Utrechters aan ruim voldoende verkoeling te kunnen vinden binnen in andere gebouwen, zoals een buurthuis, supermarkt of bibliotheek. 12% van de Utrechters kan helemaal nergens verkoeling vinden bij hitte, ook niet in andere gebouwen..Lees bij woning meer over het vinden van verkoeling binnen in huis. 

Percentage Utrechters dat onvoldoende verkoeling kan vinden tijdens hitte

Huurders minder vaak tevreden met hun woonomgeving dan huiseigenaren

Huurders zijn minder vaak zeer tevreden (rapportcijfer 8 of hoger) met hun woonomgeving dan huiseigenaren. Van de huurders is 48% zeer tevreden, tegenover 69% van de huiseigenaren. Huurders geven vaker aan dat zij buiten en in andere gebouwen onvoldoende verkoeling kunnen vinden tijdens hitte dan huiseigenaren. Ook kunnen huurders vaker helemaal nergens verkoeling vinden tijdens hitte (rapportcijfer 5 of lager voor zowel binnen, buiten als in andere gebouwen). Dit laatste geldt vaker voor huurders van woningen van particuliere verhuurders dan van woningcorporaties..

Percentage huurders/huiseigenaren dat onvoldoende verkoeling kan vinden bij hitte

Veiligheidsgevoel en tevredenheid met sport- en speelvoorzieningen in de buurt gedaald

Utrechters geven in 2023 vaker aan zich wel eens onveilig te voelen in hun buurt. Dit percentage is gestegen van 30% in 2021 naar 34% in 2023. Vrouwen en inwoners uit Overvecht geven vaker dan gemiddeld aan zich wel eens onveilig te voelen in hun buurt. Ook is 36% van de Utrechters ontevreden over de verkeersveiligheid in hun buurt. In de afgelopen jaren is dit percentage stabiel gebleven. In Overvecht is dit percentage met 53% het hoogst. Daarnaast is 64% van de Utrechters in 2023 tevreden met de sportvoorzieningen in de buurt. Dit percentage is gedaald ten opzichte van 2021; toen was dit nog 66%. Ook zijn Utrechters met een kind onder de 12 jaar minder vaak (zeer) tevreden met de speelvoorzieningen in de buurt. Dit percentage is gedaald van 71% in 2021 naar 67% in 2023..

De leefomgeving is een risicofactor voor de psychische gezondheid van vrouwen uit Kanaleneiland

Uit verdiepende interviews met vrouwen uit Kanaleneiland blijkt dat zij verschillende aspecten in hun leefomgeving als stressvol ervaren. Bijna alle vrouwen geven aan dat zij last hebben van criminaliteit, vuil op straat, ongedierte en geweld in de buurt. Ook lastig gevallen worden op straat, gevoelens van onveiligheid en overlast van hangjongeren ervaren de vrouwen als stressvol. Een aantal vrouwen heeft last van het gevoel ‘er niet bij te horen’.

Er wordt heel vaak drugs gedeald. Hier aan het eind van de straat. Daar is een afgesproken plek, dat noemen ze 'de hoek'. Echt twee minuten lopen.

Als het donker begint te worden, dan zie je gewoon niet veel meisjes hier. Het is gewoon iets normaals geworden. [...] Omdat die jongens dan buiten komen en in groepjes gaan staan. En als je na 18.00 of als het donker is buiten gaat lopen als meisje, dan vraag je er naar of zoiets. Dan vraag je naar aandacht.

Naast omgevingsfactoren zijn persoonlijke factoren genoemd die van invloed zijn op de psychische gezondheid, zoals ziekte, huisvesting, scheiding en verlies van werk. Er zijn ook factoren die steun geven in stressvolle tijden. De geïnterviewde vrouwen noemen als beschermende factoren vrijwilligerswerk, de relatie met hun partner, contacten met vriendinnen, het geloof en ontspannende activiteiten.i