Vaccinaties

• Vaccinatiegraad in Utrecht ligt onder de gewenste WHO-normen
• Daling vaccinatiegraad voor 2-jarigen (2020-2024) in Utrecht  
• Daling vaccinatiegraad kleuters, tieners, adolescenten en zwangeren (2020-2024) in Utrecht
• Verschillen tussen (sub)wijken in vaccinatiegraad zijn groot en nemen toe  
• Grote verschillen naar land van herkomst in vaccinatiegraad 

Welke vaccinaties krijgen kinderen en jongeren in Nederland?

Binnen het Rijksvaccinatieprogramma worden vaccinaties gratis aangeboden aan 0- tot 18-jarigen. In Nederland wordt gevaccineerd tegen verschillende ernstige besmettelijke ziekten: difterie, kinkhoest, tetanus, polio (DKTP), bof, mazelen, rode hond (BMR), haemophilus influenzae type B (Hib), hepatitis B (HepB), meningokokken ACWY (MenACWY), pneumokokken infecties (Pneu) en het humaan papillomavirus (HPV). Zwangere vrouwen worden tegen de griep en difterie, kinkhoest en tetanus (DKT) gevaccineerd om het ongeboren kindje te beschermen. Bekijk voor voor meer informatie het Rijksvaccinatieprogramma.

Hoe meten we de vaccinatiegraad? 

Ieder jaar berekent het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de vaccinatiegraad. Dit percentage wordt berekend door het aantal gevaccineerde kinderen te delen door het totaal aantal kinderen in een bepaald geboortejaar. Daarbij wordt meegenomen of de vaccinaties voor een bepaalde leeftijdsgrens behaald zijn. Voor deze berekening worden gegevens gebruikt uit het landelijke vaccinatieregister Praeventis. Het RIVM maakt de gegevens op regionaal niveau openbaar beschikbaar via VZinfo. De vier grote steden (Utrecht, Amsterdam, Den Haag en Rotterdam) ontvangen de vaccinatiegraden op een nog meer gedetailleerd niveau.

Vaccinatiegraad in Utrecht ligt onder de gewenste WHO-normen

De vaccinatiegraden in Utrecht liggen in 2024 ver onder de WHO-norm van 90% en 95% voor de mazelenvaccinatie.i De WHO-norm is gesteld om te zorgen dat de populatie voldoende beschermd is. Als de vaccinatiegraden meerdere jaren lager zijn dan de WHO-norm is er onvoldoende bescherming tegen infectieziekten en een groter risico op verspreiding van ziektes, zoals de recente mazelen uitbraak.iiMomenteel werkt Gemeente Utrecht aan een actieplan voor een wijkgerichte en fijnmazige aanpak voor het verhogen van de vaccinatiegraad.ii

Daling vaccinatiegraad voor 2-jarigen (2020-2024) in Utrecht 

De vaccinatiegraad voor 2-jarigen die alle vaccinaties van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) hebben gekregen is in Utrecht tussen 2020 en 2024 gedaald met 8,2 procentpunt en ligt met 85,1% procent onder de WHO-norm van 90%. Deze daling is groter dan de landelijke daling in dezelfde periode (landelijk 5,9 procentpunt).  
Ook de BMR-vaccinatiegraad op 2-jarige leeftijd is in Utrecht tussen 2020 en 2024 gedaald met 7,3 procentpunt en ligt met 87,6% nu ver onder de WHO-norm van 95%. Ook hier is de daling in Utrecht groter dan de landelijke daling (landelijk 5,5 procentpunt).i

Ontwikkeling vaccinatiegraad 2-jarigen 2017-2024 in Utrecht 

Daling vaccinatiegraad kleuters, tieners, adolescenten en zwangeren (2020-2024) in Utrecht 

In de periode 2020-2024 is de vaccinatiegraad van alle RVP-vaccinaties voor kleuters, tieners, adolescenten en zwangeren gedaald in Utrecht.i

• De DKTP-vaccinatiegraad op 5-jarige leeftijd daalde met 11,9 procentpunt (80,8% in 2024).  
• De DTP- en BMR-vaccinatiegraad op 10-jarige leeftijd daalden met ruim 15 procentpunt (respectievelijk 73,5% en 74,2% in 2024). In 2020 lagen deze vaccinatiegraden nog rond de 90%. De daling voor 10-jarigen in Utrecht is groter dan de landelijke daling in dezelfde periode.
• De MenACWY-vaccinatiegraad op de leeftijd van 15 jaar is met 10,2 procentpunt gedaald (65,3% in 2024). In 2024 zagen we een lichte stijging van 2,3 procentpunt voor MenACWY t.o.v. 2023. Deze vaccinatiegraad ligt met 65,3% echter nog steeds ver onder de WHO-norm.  
• De HPV-vaccinatiegraad voor 10-jarige is in 2024 55,2% voor jongens en 58,8% voor meisjes. In 2020 werd de HPV-vaccinatie nog alleen aan meisjes gegeven en op 14-jarige leeftijd, daardoor kunnen we 2020 en 2024 niet goed vergelijken. Ondanks een stijging t.o.v. 2023 (9,7 procentpunt voor jongens en 5,8 procentpunt voor meisjes) ligt deze vaccinatiegraad nog steeds ver onder de WHO norm .  
• De vaccinatiegraad van DKT voor zwangeren daalde met 16,3 procentpunt (61,0% in 2024). 
   

Ontwikkeling vaccinatiegraad kleuters, schoolkinderen, adolescenten en zwangeren 2017-2024 in Utrecht

Verschillen tussen (sub)wijken in vaccinatiegraad zijn groot en nemen toe

De verschillen tussen de wijken in het percentage 2-jarigen dat alle RVP-vaccinaties heeft gekregen zijn tussen 2020 en 2024 toegenomen in Utrecht. Dit komt o.a. door een daling van de vaccinatiegraad in de wijken Overvecht en Zuidwest. 

• In Overvecht is het percentage 2-jarigen dat alle RVP-vaccinaties heeft gekregen tussen 2020 en 2024 gedaald van 87% naar 66%. Dit is een groot verschil met de aangrenzende wijk Noordoost waar het percentage 2-jarigen dat alle RVP-vaccinaties heeft gekregen met 93% het hoogst is.  
• In de wijk Zuidwest is dit percentage tussen 2020 en 2024 gedaald van 88% naar 77%. In de subwijk Kanaleneiland ligt dit percentage lager, namelijk 66% in 2024.  
• Ook in de wijk Leidsche Rijn daalde de vaccinatiegraad onder 2-jarigen van 94% in 2020 naar 85% in 2024. In 2024 is de vaccinatiegraad in de subwijk Terwijde, de Wetering 77%. 
   

In de andere wijken van Utrecht lijkt de vaccinatiegraad in 2024 te stabiliseren of te stijgen t.o.v. 2023..

Percentage volledig gevaccineerd op 2-jarige leeftijd naar wijken
 

Grote verschillen naar land van herkomst in vaccinatiegraad 

Voor verschillende vaccinaties is de vaccinatiegraad lager voor kinderen met een Marokkaanse of Turkse herkomst dan voor kinderen met Nederlandse herkomst. De HPV-vaccinatiegraad (rond 10 jaar gegeven) is in 2024 bij meisjes met een Marokkaanse herkomst 7%. Dit is 73% bij meisjes met een Nederlandse herkomst. De HPV-vaccinatiegraad voor jongens laat een soortgelijk beeld zien als voor meisjes..

De BMR-1 vaccinatiegraad is tussen 2020 en 2024 onder kinderen met een Marokkaanse herkomst met 31 procentpunt gedaald van 87% in 2020 naar 56% in 2024. Bij kinderen met een Nederlandse herkomst is er ook sprake van een daling van 96% naar 90%. Ook bij kinderen met een Turkse herkomst is de BMR-1 vaccinatiegraad gedaald van 89% naar 85%. Echter bij deze groep zien we een stijging in 2024 (85%) ten opzichte van 2023 (77%). 

Voor de MenACWY-volledig vaccinatiegraad zien we al langer een daling. Voor jongeren met een Nederlandse en Turkse herkomst zien we tussen 2023 en 2024 een lichte stijging, tegenover een grotere daling onder jongeren met een Marokkaanse herkomst..