Vaccinaties

Samenvatting

Vaccinatiegraad in Utrecht ligt onder de gewenste WHO-normen
Vaccinatiegraad Utrechtse zuigelingen varieert tussen de 87,4% en 88,9%
Vaccinatiegraad met name onder 10-jarigen en 15-jarigen verder gedaald
59% van de zwangere Utrechtse vrouwen is gevaccineerd tegen maternale kinkhoest
Verschillen in het percentage 2-jarigen met alle RVP-vaccinaties tussen wijken nemen toe
Utrechters met een Turkse of Marokkaanse herkomst vaker niet gevaccineerd

Wat houdt het in?

Welke vaccinaties krijgen kinderen en jongeren in Nederland?

Binnen het Rijksvaccinatieprogramma worden vaccinaties gratis aangeboden aan 0- tot 18-jarigen. In Nederland wordt gevaccineerd tegen verschillende ernstige besmettelijke ziekten: difterie, kinkhoest, tetanus, polio (DKTP), bof, mazelen, rode hond (BMR), haemophilus influenzae type B (Hib), hepatitis B (HepB), meningokokken ACWY (MenACWY), pneumokokken infecties (Pneu) en het humaan papillomavirus (HPV). Zwangere vrouwen worden tegen kinkhoest (DKT) en de griep gevaccineerd om het ongeboren kindje te beschermen. Bekijk voor voor meer informatie het Rijksvaccinatieprogramma.

Hoe meten we de vaccinatiegraad?

Ieder jaar berekent het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de vaccinatiegraad. Dit percentage wordt berekend door het aantal gevaccineerde kinderen te delen door het totaal aantal kinderen in een bepaald geboortejaar. Daarbij wordt meegenomen of de vaccinaties voor een bepaalde leeftijdsgrens behaald zijn. Voor deze berekening worden gegevens gebruikt uit het landelijke vaccinatieregister Praeventis. Het RIVM maakt de gegevens op regionaal niveau openbaar beschikbaar via VZinfo. De vier grote steden (Utrecht, Amsterdam, Den Haag en Rotterdam) ontvangen de vaccinatiegraden op een nog meer gedetailleerd niveau.

Informed consent heeft invloed op de vaccinatiegraad

Informed consent betekent dat ouders en/of jongeren toestemming moeten geven aan de Jeugdgezondheidszorg of de GGD voor het delen van vaccinatiegegevens met het RIVM. Informed consent is per 1 januari 2022 ingevoerd. In de cijfers over de vaccinatiegraad in 2023 speelt informed consent een grotere rol dan vorige jaren, omdat alle geboortecohorten vanaf dit rapportjaar hierdoor beïnvloed worden. Zowel in Utrecht als landelijk is het percentage anoniem gegeven vaccinaties, waar dus géén consent was gegeven, gemiddeld 4%. Per vaccinatie en geboortecohort verschilt het percentage anoniem verstrekte vaccinaties. Het is daarom niet mogelijk om dit percentage zomaar bij de vaccinatiegraad op te tellen. De vaccinatiegraden in deze tekst betreffen de op persoon geregistreerde vaccinaties en zijn dus exclusief anonieme vaccinaties.

Cijfers over vaccinaties

Vaccinatiegraad in Utrecht ligt onder de gewenste WHO-normen

De vaccinatiegraad in Utrecht is in 2023 voor alle vaccinaties onder de WHO-norm van 90% en voor mazelen onder de WHO-norm van 95%. Daarbij is het percentage anonieme vaccinaties niet meegerekend. Deze normen zijn opgesteld om het risico op uitbraken van infectieziekten te beperken. De vaccinatiegraad in de Amsterdam, Rotterdam en Den Haag ligt, met name bij oudere leeftijdsgroepen, ook onder de WHO-norm van 90%. De vaccinatiegraad in 2023 met andere steden en eerdere jaren is minder goed vergelijkbaar dan voorheen vanwege de invoering van informed consent en het daardoor optreden van anonieme vaccinaties.

Wat zeggen deze cijfers ons?

De vaccinatiegraad is lager dan gewenst en er zijn sterke aanwijzingen voor een dalende trend in de vaccinatiegraad. De vaccinatiegraad is in Utrecht voor alle vaccinaties onder de WHO-norm van 90% en voor mazelen onder de WHO-norm van 95%. Als de vaccinatiegraad lager is dan de norm betekent dit dat de “groepsbescherming” wegvalt waardoor het risico op uitbraken van infectieziekten toeneemt. De ziekteverwekkers voor kinkhoest en mazelen gaan, nu het effect van de coronamaatregelen volledig is verdwenen, ook meer rond. Samen met een grotere groep kinderen die niet beschermd is tegen deze ziekten, verhoogt dit de kans op uitbraken en kinderen die ernstig ziek worden.

Vaccinatiegraad Utrechtse zuigelingen varieert tussen de 87,4% en 88,9%

De vaccinatiegraad voor Utrechtse zuigelingen varieert tussen de 87,4% en 88,9% voor de verschillende vaccinaties. Afhankelijk van de vaccinatie ligt de vaccinatiegraad 2 tot 3 procentpunt lager dan vorig jaar. Bij kleuters is de vaccinatiegraad met bijna 9 procentpunt gedaald van 90,6% naar 82,0%. Vanwege de invoering van informed consent en het daardoor optreden van anonieme vaccinaties is de vaccinatiegraad in 2023 minder goed te vergelijken met eerdere jaren.

Vaccinatiegraad met name onder 10-jarigen en 15-jarigen verder gedaald

De vaccinatiegraad onder de 10-jarigen is 76,2% voor DTP-vaccinatie en 76,4% voor de BMR-vaccinatie. Dit is ongeveer 7 procentpunt lager dan vorig jaar. De vaccinatiegraad voor de MenACWY-vaccinatie voor adolescenten is het sterkst gedaald met 18 procentpunt, deze ligt nu op 57,6%. De resultaten uit een tweede peiling in 2023 van het RIVM naar hoe ouders over vaccineren denken lijken in lijn met deze ontwikkeling.

Voor de HPV-vaccinatie is het niet mogelijk een vergelijking te maken met vorig jaar. Dit komt door de verschuiving van de leeftijd waarop de HPV-vaccinatie wordt aangeboden. In 2022 kreeg de eerste lichting meisjes én jongens de vaccinatie op de leeftijd van 10 jaar aangeboden. Vorig jaar ontving 54,6% van de 13-jarige meisjes de HPV-vaccinatie.

59% van de zwangere Utrechtse vrouwen is gevaccineerd tegen maternale kinkhoest

Het percentage vrouwen in Utrecht dat in 2023 tijdens hun zwangerschap is gevaccineerd tegen maternale kinkhoest is 59,3%. Deze vaccinatie beschermt de zwangere en haar ongeboren kindje tegen kinkhoest. De geregistreerde deelname aan de maternale kinkhoestvaccinatie ligt ongeveer 4 procentpunt lager dan vorig jaar. In het griepseizoen 2023/2024 is voor het eerst binnen het Rijksvaccinatieprogramma de griepvaccinatie aangeboden aan zwangere vrouwen. In de regio Utrecht ontving naar schatting ongeveer 24,0% van de zwangere vrouwen de maternale griepvaccinatie.

Verschillen in het percentage 2-jarigen met alle RVP-vaccinaties tussen wijken nemen toe

De verschillen tussen de wijken in het percentage 2-jarigen dat alle RVP-vaccinaties heeft gekregen zijn de afgelopen jaren toegenomen in Utrecht. In Overvecht is het percentage 2-jarigen met alle RVP-vaccinaties tussen 2019 en 2023 gedaald van 87,4% naar 69,4%, het laagst van alle wijken in Utrecht. Een groot verschil met de aangrenzende wijk Noordoost, waar het percentage 2-jarigen dat alle RVP-vaccinaties heeft gekregen met 94,4% het hoogst is. Binnen wijken zijn ook verschillen zichtbaar. In de wijk Zuidwest is het percentage 2-jarigen met alle RVP-vaccinaties 78,6%. Dit percentage is nog lager in de subwijk Kanaleneiland, namelijk 71,6%. Ook in de subwijk Nieuw Hoograven, Bokkenbuurt ligt dit percentage met 69,5% substantieel lager dan het gemiddelde van 85,5% in de wijk Zuid.

Utrechters met een Turkse of Marokkaanse herkomst vaker niet gevaccineerd

De vaccinatiegraad in Utrecht is voor de verschillende vaccinaties lager voor kinderen met een Turkse of Marokkaanse herkomst. De HPV-vaccinatiegraad in Utrecht voor meisjes met een Marokkaanse herkomst is 10,9% in 2023. Dit is 22,1% voor meisjes met een Turkse herkomst. De vaccinatiegraad is voor Utrechtse meisjes met een Nederlandse herkomst met 66,9% hoger. Deze verschillen kunnen beïnvloed zijn door anonieme vaccinaties.Het aantal anonieme vaccinaties kan per bevolkingsgroep verschillen. Dit kan ook invloed hebben op de verschillen in vaccinatiegraden.

HPV vaccinaties jongens en meisjes