Mentale gezondheid
Samenvatting
Met de meeste Utrechtse kinderen en jongeren gaat het goed. De volgende groepen blijven achter of raken verder achterop in mentale gezondheid:
- Meisjes
- Jeugd die opgroeit in eenoudergezinnen
- Jeugd in gezinnen met een verminderde welvaart
- Jongeren met homo- of biseksuele gevoelens
- Kinderen uit Vleuten-De Meern en Leidsche Rijn
Kinderen en jongeren hebben vooral stress door school of huiswerk, alles wat ze moeten doen en wat anderen van ze vinden. Stress hangt samen met onder andere schoolprestaties van kinderen.
De mentale gezondheid van jongvolwassenen staat onder grote druk. Een kwart van hen heeft matige tot ernstige psychische problemen. Jongvolwassenen ervaren een breed scala aan gezondheidsklachten of -problemen zoals concentratieproblemen en depressieve klachten. Driekwart van de jongvolwassenen ervaart (heel) vaak stress. Veel jongvolwassenen ervaren ook (redelijk) hoge prestatiedruk.
Tijdens de coronaperiode zijn er ongunstige ontwikkelingen in de mentale gezondheid bij een deel van de Utrechtse jeugd. Voor corona waren er al zorgen over de mentale gezondheid van jongeren en jongvolwassenen. De coronaperiode en de genomen maatregelen hebben niet geholpen in het verminderen van die zorgen, integendeel. Het is nog onduidelijk of de Utrechtse jeugd na de coronaperiode ‘terugveert’ naar een betere mentale gezondheid. Het volgen van de mentale gezondheid onder de Utrechtse jeugd blijft dus nodig.
Inleiding
De Nederlandse jeugd behoort tot de gelukkigste van Europa. Toch zijn er zowel landelijk als stedelijk al langere tijd zorgen over de mentale gezondheid van de jeugd. Dit komt onder andere door de nadruk die in de maatschappij ligt op presteren en eigen verantwoordelijkheid. Boven op deze bestaande zorgen is de impact van de coronaperiode op de mentale gezondheid van de jeugd gekomen. Landelijk zien we een toename in mentale gezondheidsproblemen waarbij met name bij meisjes deze problemen sterk stegen tussen 2017 en 2021. Internationaal onderzoek toont een wereldwijde toename van mentale gezondheidsproblemen en laat zien dat jongeren en jongvolwassenen meer risico lopen op mentale gezondheidsproblemen door de pandemie dan volwassenen en ouderen. De Gezondheidsraad verwacht dat de klachten bij een deel van de jongvolwassenen waarschijnlijk van voorbijgaande aard zijn, maar dat bij een nog onbekend deel de kans bestaat dat de klachten lang aanhouden.
Een goede mentale gezondheid is heel belangrijk. De WHO geeft aan dat er geen gezondheid is zonder mentale gezondheid. Zowel uit (inter)nationaal onderzoek als uit Utrechts onderzoek blijkt dat mentale gezondheid samenhangt met andere (gezondheids)factoren. Jeugd met een minder goede mentale gezondheid heeft bijvoorbeeld vaker eenzaamheidsgevoelens, een minder positief zelfbeeld, een minder goede relatie met hun ouders en ze hebben vaker zelf of in het gezin geldzorgen.
Figuur 1. Jongvolwassenen met een minder goede mentale gezondheid hebben vaker eenzaamheidsgevoelens*
Aandacht voor de mentale gezondheid van de jeugd is essentieel omdat juist in deze levensfase mentale problemen vaak ontstaan: 75% van alle psychische stoornissen ontstaat voor het 25e levensjaar, 50% voor het 14e levensjaar. Op volwassen leeftijd neemt de kans op een psychische aandoening af naarmate mensen ouder worden.
Leeswijzer
Dit hoofdstuk van het Utrechts gezondheidsprofiel start met informatie over de mentale gezondheid en stress van kinderen (10 t/m 12 jaar) en jongeren (13 t/m 15 jaar). Hierbij is aandacht voor gezondheidsverschillen naar achtergrondkenmerken zoals gezinssamenstelling en opleidingsniveau en voor ontwikkelingen in de tijd. Vervolgens beschrijven we de mentale gezondheid van jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar), hun prestatiedruk en stress en hoe zij hiermee omgaan. Met de term jeugd bedoelen we in dit hoofdstuk kinderen, jongeren en jongvolwassenen. De resultaten komen uit onderzoeken die grotendeels in de coronaperiode zijn uitgevoerd. De meest recente resultaten komen uit 2021. Informatie over de coronamaatregelen in de periode 2020 t/m 2022 is te vinden via Coronavirus. Tot slot is er aandacht voor hoe het in 2022 met de mentale gezondheid van de jeugd gaat.