Hoe is de mentale gezondheid van de jeugd in 2022?
Nu de strenge coronamaatregelen al langer achter ons liggen is de vraag hoe het gaat het met de mentale gezondheid van de jeugd in 2022. We kunnen dit nog niet goed aangeven, omdat de onderzoeken nog lopen. De vraag is onder andere in hoeverre de verandering in mentale gezondheid door de coronaperiode niet een normale reactie op een uitzonderlijke periode is en of de jeugd weer terugveert nu de coronamaatregelen minder streng zijn. Uit een onderzoek uitgevoerd in juni 2022 komt naar voren dat de mentale gezondheid van jongeren nauwelijks verbeterd is ten opzichte van de laatste lockdownperiode.
In duidingsgesprekken met professionals wordt benadrukt dat er tijdens de verschillende coronagolven en de daarbij geldende strenge maatregelen minder mogelijkheden waren voor de jeugd om afleiding te vinden bij vrienden en sport. Het is niet verwonderlijk dat het ontbreken van deze zogenoemde ‘sociale tegenhanger’ van stress en druk door school invloed heeft op de mentale gezondheid. In deze periode ontbrak de afwisseling in de dagelijkse bezigheden en alles vond plaats achter de computer. Ook dat kostte de jeugd veel energie en stress. Daarnaast vielen – zeker in de eerste coronagolf – werk en stages weg. Professionals gaven aan meer depressieve klachten en somberheid te zien in de coronaperiode.
Ja tijdens de eerste lockdown was ik net een paar maanden afgestudeerd en begon het werken, dus het thuiswerken vond ik toen wel heel jammer. Maar verder gaf het me eigenlijk best wel veel rust, omdat ik een heel druk sociaal leven had en eindelijk hoefde ik even een tijdje helemaal niets. Alleen hoe langer dat duurde hoe meer ik dat ging missen en ja raak je wel een beetje in een sleur, ja het is gewoon heel vervelend dat je niet weet hoelang het nog gaat duren en voor mij was mijn uitlaatklep echt sporten en dan specifiek zwemmen en dat kon heel lang ook niet, dus dat merkte je wel dat je dan wat meer prikkelbaar was of ja wat sneller verveelt of dat je, dat je minder goed sliep, omdat je gewoon later naar bed ging en later opstond.
- Jongvolwassene, november 2021
Er zijn zorgen geuit in duidingsgesprekken over mogelijk extra hoge prestatiedruk na de verschillende periodes van strenge maatregelen. Het leven van voor de lockdown gaat weer door en daarbovenop moeten onderwijsachterstanden ingehaald worden. Het is de vraag wat de impact is van het moeten inhalen van leerachterstanden op de mentale gezondheid van de jeugd. Als de jeugd (en hun ouders) presteren even belangrijk blijven vinden en de onderwijsresultaten achterblijven door de onderwijsachterstanden, zal de druk door schoolwerk hoog blijven. De onderwijsachterstanden ten gevolge van de coronaperiode zijn een katalysator geweest van een al bestaand maatschappelijk probleem rondom prestatiedruk.
Uit een duidingsgesprek met jongeren en professionals in het onderwijs(veld) blijkt dat er twee uitersten van post-coronastudenten herkend worden. Enerzijds zijn er studenten die nu het weer kan, alles willen doen (al dan niet vanuit sociale druk), met soms overprikkeling tot gevolg. Anderzijds zijn er studenten die gewend zijn geraakt aan afstandsonderwijs en in sociaal isolement blijven leven. Zij ervaren angst om contact te zoeken met anderen en komen niet naar de campus. Dit geldt met name voor studenten die in de coronaperiode aan hun studie zijn begonnen.
Professionals geven aan dat er in de huidige maatschappij meer aandacht is voor het belang van sociaal welbevinden van de jeugd. Dit sluit aan bij de behoefte van jongeren. In een kwalitatief onderzoek onder jongeren (13 t/m 15 jaar) in april 2021 gaven zij aan dat meer aandacht nodig is voor mentale gezondheid onder leeftijdsgenoten en de invloed van de coronaperiode daarop.
Ja, ik denk dat ze hier [psychische gezondheid] meer aandacht aan kunnen besteden. Vaak is het zo dat gezegd wordt dat ouders en leraren het zo goed doen. Over de jongeren hoor je niet zoveel en als jongeren hulp nodig hebben zijn er lange wachttijden.
- Jongere, april 2021
Daarnaast geven professionals aan dat het belangrijk is om in de maatschappij discussies te voeren over prestatiedruk en vanaf jonge leeftijd kinderen te begeleiden hoe ze om kunnen gaan met uitdagende situaties in de huidige maatschappij.
Ondanks de verschillende negatieve ontwikkelingen in mentale gezondheid ging het met de meerderheid van de kinderen en jongeren (en jongvolwassenen) in coronatijd goed. Naar verwachting gaat dit ook op voor 2022. Begin 2023 publiceren we nieuwe cijfers over de gezondheid van jongvolwassenen.