Gezondheidsverschillen andere leeftijdsgroepen

Gezondheidsverschillen bij jonge Utrechtse kinderen

De speciale uitgave Eerste 1000 dagen van Utrechtse kinderen bevestigt voor Utrecht wat we ook al wisten uit landelijk en internationaal onderzoek: gezondheidsverschillen kunnen al op jonge leeftijd ontstaan en worden groter als kinderen ouder worden. Dit onderstreept het belang van investeren in de eerste 1.000 dagen (van conceptie tot 2 jaar) van het leven van kinderen.

Met de meeste kinderen van 0 t/m 2 jaar in Utrecht gaat het goed. Bij deze kinderen en hun gezinnen zijn geen risicofactoren aanwezig of er is een balans tussen risico- en beschermende factoren. Risicofactoren kunnen aanwezig zijn in het sociale domein (bv. eenoudergezin of werkloosheid), in het ontwikkelingsdomein (bv. ontwikkelingsproblemen of taal-/spraakstoornis) en het kan gaan om gezondheidsproblemen bij gezinsleden of risicofactoren rond de zwangerschap en bevalling (bv. vroeggeboorte of ongewenste zwangerschap). 2.500 jonge Utrechtse kinderen groeien op in een gezin in een kwetsbare situatie; hun ouders hebben mogelijk ondersteuning nodig om met risicofactoren om te gaan. Dit is 18% van alle kinderen in deze leeftijdscategorie. Kwetsbaarheid bij gezinnen komt voor onder alle lagen van de bevolking. In een stad als Utrecht met veel hoogopgeleide ouders zijn er dus ook relatief veel kinderen in kwetsbare situaties die een hoogopgeleide ouder hebben.

Ook maakt het nog altijd uit waar je wieg staat: de kans op kwetsbaarheid is duidelijk groter bij kinderen met ouders met een laag of middelbaar opleidingsniveau, kinderen met een migratieachtergrond en kinderen die in Overvecht en Zuidwest wonen. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor kinderen in armoede, kinderen uit gezinnen die een ernstige stressor hebben meegemaakt en kinderen van ouders met een psychische aandoening. Een ondersteunend sociaal netwerk is dan extra belangrijk en waar nodig ook passende zorg. Bovendien moeten we ons realiseren dat in coronatijd de invloed van stress als risicofactor voor een goede ontwikkeling van het kind vooral in kwetsbare gezinnen groter is geworden. Aandacht voor kinderen in deze gezinnen is dus extra urgent tijdens de coronacrisis

Gezondheidsverschillen bij Utrechtse jongeren

In oktober en november 2021 is de Gezondheidsmonitor Jeugd uitgevoerd onder Utrechtse jongeren uit klas twee en vier van het voortgezet onderwijs. Dit is een vragenlijstonderzoek naar onder andere de gezondheid, leefstijl, schoolbeleving en vrije tijd van jongeren. 3.349 in Utrecht woonachtige leerlingen van elf Utrechtse scholen/schoollocaties vulden de vragenlijst in. Dat is 50% van de ongeveer 6.900 leerlingen uit klas twee en vier van het reguliere Utrechtse voortgezet onderwijs.

De Gezondheidsmonitor Jeugd laat zien dat het met een aantal groepen jongeren in Utrecht minder goed gaat. Vmbo-leerlingen scoren op diverse thema’s ongunstiger dan havo- of vwo-leerlingen. Ze voelen zich bijvoorbeeld minder vaak gezond, hebben vaker een verhoogd risico op psychosociale problemen en zijn vaker ernstig eenzaam. Ook sporten vmbo-leerlingen minder vaak bij een sportvereniging. Jongeren die in een eenoudergezin opgroeien of in een overige gezinssituatie (gezin met een ouder en een stiefouder, bij pleegouders of bij grootouders) scoren ook op diverse thema’s ongunstig. Zij voelen zich minder vaak gezond, voelen zich vaker gestrest over hun thuissituatie en sporten minder vaak bij een sportvereniging. Ook ervaren ze vaker moeite met rondkomen in het gezin. Bij jongeren die bij beide ouders wonen spelen deze en andere problemen veel minder vaak.

Op het thema leefstijl zijn duidelijke verschillen tussen wijken te zien. Jongeren uit Overvecht, Zuidwest en Noordwest scoren vaker ongunstig op sporten en bewegen. Zij sporten bijvoorbeeld minder vaak wekelijks bij een sportvereniging en gaan minder vaak elke dag fietsend of lopend naar school of stage. Jongeren die wonen in Noordoost of Oost scoren vaker ongunstig op alcoholgebruik en roken. Zij doen bijvoorbeeld vaker aan bingedrinken en hebben vaker wel eens gerookt. Op andere thema’s, zoals kwaliteit van leven, lichamelijke en psychische gezondheid en sociale omgeving, verschillen wijken minder van elkaar.

Gezondheidsverschillen bij Utrechtse volwassenen

Er is ook een speciale uitgave van de Volksgezondheidsmonitor Utrecht beschikbaar over gezondheidsverschillen en kansengelijkheid bij volwassenen.