Inleiding
Gezondheidsverschillen ontstaan al op jonge leeftijd en worden groter als kinderen ouder worden. Dit blijkt uit landelijk en internationaal onderzoek en ook uit onderzoek onder Utrechtse kinderen. De aandacht voor en inzet op gezondheidsverschillen is zowel landelijk als in Utrecht groot. Een belangrijke vraag is: Welke gezondheidsverschillen zijn er precies bij Utrechtse kinderen? En worden deze verschillen kleiner of groter over de tijd? In deze speciale uitgave van de Volksgezondheidsmonitor Utrecht (VMU) beschrijven we verschillen in gezondheid, leefstijl en kansen op gezondheid bij Utrechtse kinderen uitgroep zeven en acht (10- t/m 12-jarigen). Er is aandacht voor verschillen naar geslacht, gezinswelvaart, migratieachtergrond, gezinssamenstelling en wijk. We laten ook zien of deze verschillen de afgelopen jaren groter of kleiner zijn geworden. Informatie over algemene ontwikkelingen voor thema’s staat in deze samenvatting. Deze speciale uitgave gaat over de ontwikkeling in verschillen bij deze thema’s.
De kans op een gezond leven wordt bepaald door de omstandigheden waarin je opgroeit, leert, woont en leeft. Deze omstandigheden bepalen de gezondheid en noemen we de onderliggende oorzaken van gezondheid. Deze speciale uitgave richt zich op de onderliggende oorzaken die de Wereld Gezondheid Organisatie (WHO), de G4, en het Utrechts Gezondheidsmodel ook benoemen, namelijk de sociale omgeving, fysieke omgeving, gezondheidszorg en of kinderen opgroeien in armoede.
De cijfers zijn grotendeels gebaseerd op data van de Jeugdmonitor Utrecht (JMU). Dit is een tweejaarlijks vragenlijstonderzoek onder Utrechtse kinderen uit groep zeven en acht van de basisschool. In 2021 deden van oktober tot en met december ruim 2.700 kinderen van 44 Utrechtse basisscholen mee. Voor de meeste indicatoren van de JMU zijn gegevens beschikbaar over de periode 2008 tot en met 2021 dus we beschrijven vooral langjarige trends. Naast de gegevens van de JMU hebben we ook gegevens van het CBS over armoede over de periode 2015 t/m 2020 gebruikt en registratiegegevens over buurtteamhulp en jeugdzorg van de gemeente uit 2020/2021. De benoemde verschillen tussen groepen en ontwikkelingen in de verschillen zijn allen statistisch significant.
De meest recente data is verzameld tijdens de coronapandemie. Deze cijfers bieden een eerste inzicht in de situatie tijdens de coronapandemie. We benadrukken dat dit een momentopname is en slechts één meetmoment in een uitzonderlijke periode.
Deze speciale uitgave van de VMU focust op gezondheidsverschillen bij kinderen van 10 t/m 12 jaar. In september 2021 is een speciale uitgave uitgekomen over de eerste 1000 dagen van Utrechtse kinderen. In de huidige speciale uitgave hebben we een samenvatting opgenomen over de gezondheidsverschillen bij deze kinderen. Ook is een samenvatting van gezondheidsverschillen bij jongeren uit klas twee en vier van het voorgezet onderwijs toegevoegd. Tegelijkertijd met deze speciale uitgave over kinderen, publiceren we ook een tweede uitgave van de monitor over gezondheidsverschillen en kansen op gezondheid bij volwassenen.