Wonen
Betaalbaar wonen staat onder druk
In Utrecht is een tekort aan (sociale) huurappartementen en goedkope en betaalbare koopwoningen (tot 300.000 euro). 36% van alle woningen in Utrecht bestaat uit sociale huur. Dit aandeel is in de afgelopen jaren gelijk gebleven, terwijl de vraag naar sociale huurwoningen in de regio Utrecht tussen 2014 en 2020 gegroeid is van 21.400 naar 33.400. De wachttijd voor een sociale huurwoning in Utrecht is in 2020 10,3 jaar. Dit is iets lager dan het jaar ervoor.
Utrechters die geen betaalbare en passende woning kunnen vinden hebben een risico op minder bestaanszekerheid. De Utrechtse woningmarkt is steeds moeilijker begaanbaar, met name voor mensen met een kleine portemonnee, mensen in kwetsbare groepen met een zorg- of ondersteuningsvraag, starters en mensen die met spoed op zoek zijn naar een andere woning, zoals pas-gescheiden inwoners. Ook gezinnen die een betrekkelijk grote woning nodig hebben vinden steeds lastiger een betaalbaar huis.
Het niet kunnen vinden van een betaalbare woning kan ervoor zorgen dat mensen relatief veel van hun inkomen kwijt zijn aan wonen. Het kan zelfs leiden tot schulden of dakloosheid. Utrechters besteden in 2021 gemiddeld 31% van hun inkomen aan woonlasten . Dit is lager dan voorgaande jaren. Voor Utrechters met een inkomen beneden modaal is dit niet afgenomen. In 2018 en 2020 waren zij gemiddeld 47% van hun inkomen kwijt aan woonlasten. Voor Utrechters met particuliere huur én een inkomen beneden modaal was dit zelfs 63% in 2021.
Figuur 4. Het percentage van het inkomen dat in 2021 werd besteed aan woonlasten is hoger onder Utrechters met een inkomen beneden modaal
Door toenemende energiekosten kunnen huishoudens financieel in de problemen komen. In 2019 hadden ruim 9.000 Utrechtse huishoudens (5,2%) te maken met een laag inkomen, hoge energiekosten en/of slecht geïsoleerde woning. Door de gestegen energiekosten sinds eind 2021 zal het aantal huishoudens met energiearmoede en daarmee ook het risico op bestaansonzekerheid in 2022 toegenomen zijn. Tegelijkertijd zijn in het najaar van 2022 maatregelen afgekondigd door de overheid om koopkrachtverlies in 2023 tegen te gaan.
|
|
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
|
Wachttijd voor een sociale huurwoning in jaren |
10,4 |
10,6 |
10,3 |
- |
|
Gemiddelde slaagkans van een sociale huurwoning |
6% |
5% |
5% |
- |
|
Percentage van inkomen dat Utrechters gemiddeld besteden aan woonlasten |
32,2% |
- |
- |
30,9% |
|
Aantal huishoudens met energiearmoede |
- |
9.348 5,2% |
- |
- |
|
Ontevreden over de woning: geeft zijn woning een onvoldoende rapportcijfer (1 t/m 5). |
8% |
8% |
- |
9% |
De huidige situatie op de woningmarkt heeft invloed op de mentale gezondheid van inwoners
Landelijk onderzoek laat zien dat als wonen duurder en onzekerder wordt, dit samenhangt met een minder goede mentale gezondheid en verminderd welzijn van inwoners. Deze samenhang geldt met name voor huurders en jongvolwassenen. Uit ander onderzoek blijkt dat driekwart van de Nederlandse woningzoekenden zich gefrustreerd voelt door de situatie op de woningmarkt. 70% geeft aan dat de situatie wel eens sombere gevoelens losmaakt en bijna 60% ervaart stress of piekergedachten bij de gedachte aan de situatie op de woningmarkt. 79% van de jongvolwassen Utrechters heeft onvoldoende vertrouwen in het vinden van een woning.
6% van de Utrechters geeft aan dat ze veel stress ervaren op het gebied van wonen. Redenen hiervoor kunnen uiteenlopen, maar zijn niet uitgevraagd in het onderzoek. Utrechters met veel stress op het gebied van wonen hebben vaker mentale klachten in vergelijking met inwoners die geen stress op het gebied van wonen hebben. Ook hebben ze vaker een slecht ervaren gezondheid, onvoldoende gevoel van regie over hun leven en minder vertrouwen in de toekomst.
En het ergste wat er voor mij kon gebeuren toen ik [in vorige huis] bijvoorbeeld nog woonde, is dat ik dus geen huis vind. (…) Dat ik het geld niet heb om het te betalen. Wat gebeurt er dan? Dan kom ik of ergens in Nederland te wonen waar ik echt niet dood gevonden wil worden of ik moet terug naar mijn ouders. Dat is mijn hel.
- Inwoner Utrecht
De kwaliteit van een woning heeft impact op gezondheid
Kwalitatief slechte woningen, zoals woningen met schimmel en damp, kunnen leiden tot gezondheidsklachten zoals allergieën, astma en luchtwegaandoeningen. Uit (inter)nationaal onderzoek blijkt dat bewoners van een kwalitatief slechte woning gemiddeld meer gebruik maken van gezondheidszorg, een hoger ziekteverzuim hebben en vaker lichamelijk of psychisch ongezond zijn. Inwoners met lagere inkomens wonen vaker in kwalitatief slechte woningen. 33% van de Utrechters die moeilijk kunnen rondkomen is ontevreden over zijn woning. Onder Utrechters die geen moeite hebben met rondkomen is dat 5%. Utrechters die moeilijk kunnen rondkomen geven ook vaker aan dat hun woning te klein is (42%) en dat hun woning slecht is onderhouden (36%).
Utrechters die ontevreden zijn met hun woning ervaren hun gezondheid vaker als slechter
Utrechters die ontevreden zijn met hun woning, geven vaker aan een slecht ervaren gezondheid en een minder goede leefstijl te hebben dan Utrechters die tevreden zijn met hun woning. Ook hebben ze minder kansen op een gezond leven. Ze zijn bijvoorbeeld drie keer zo vaak ernstig eenzaam en acht keer zo vaak ontevreden met hun woonomgeving dan Utrechters die tevreden zijn met hun woning. Redenen voor ontevredenheid met hun woning kunnen uiteenlopen, maar zijn niet uitgevraagd in het onderzoek.
Figuur 5. Gezondheidssituatie van Utrechters die ontevreden zijn met hun woning vergeleken met Utrechters die tevreden zijn met hun woning
