Methode
Bronnen
De cijfers over kinderen zijn gebaseerd op data van de Jeugdmonitor Utrecht (JMU). Dit is een tweejaarlijks vragenlijstonderzoek onder Utrechtse kinderen uit groep zeven en acht van de basisschool. In 2023 deden van oktober tot en met december bijna 2.500 kinderen van 43 Utrechtse basisscholen/locaties mee. Dat is 36% van de ongeveer 7.150 kinderen uit groep zeven en acht van de 91 reguliere Utrechtse basisscholen. Indien beschikbaar beschrijven we trends over 2013 tot en met 2023.
De cijfers over jongeren komen uit de Gezondheidsmonitor Jeugd. Deze is in 2019, 2021 en 2023 afgenomen bij jongeren uit de tweede en vierde klas van het voortgezet onderwijs. Tussen september en november 2023 vulden bijna 3.800 in Utrecht woonachtige jongeren uit de tweede en vierde klas de GMJ in. Dat is 50% van de ongeveer 7.600 jongeren uit de tweede en vierde klas van het reguliere Utrechtse voortgezet onderwijs.
Naast de monitorgegevens, hebben we ook gegevens van het CBS over armoede over de periode 2015 tot en met 2022 gebruikt en van het RIVM over vaccinatiegraad uit 2017/2019 tot en met 2023.
De resultaten van dit onderzoek hebben we met meer dan 20 collega’s besproken van de gemeente Utrecht die werkzaam zijn op de onderzochte thema’s en doelgroep van tieners. Dit zijn beleidsadviseurs (Volksgezondheid, Maatschappelijke ontwikkeling en Werk & Inkomen), gezondheidsexperts, onderzoekers, JGZ professionals en strategen. De mogelijke verklaringen voor de resultaten die tijdens deze gesprekken zijn genoemd, hebben we in deze speciale uitgave verwerkt. Om meer zicht te krijgen op redenen voor het niet laten vaccineren van kinderen, hebben we gebruik gemaakt van informatie uit bijeenkomsten in 2023 en 2024 tussen sleutelpersonen, artsen en inwoners. Na publicatie worden de resultaten en mogelijke verklaringen hiervoor ook met partijen in de stad besproken.
Thema's
Verschillende thema’s uit het Utrechts Gezondheidsmodel (figuur 9) zijn meegenomen in het onderzoek. Deze zijn onder te verdelen in ‘gezondheid’ en ‘factoren die de gezondheid beïnvloeden’:
- Gezondheid
- Ervaren gezondheid
- Lichamelijke en mentale gezondheid: lichamelijke klachten, psychosociale problemen, stress, faalangstige gevoelens
- Factoren die de gezondheid beïnvloeden
- Leefgewoonten: slaap, roken, alcoholgebruik, bewegen, schermgebruik, controle op gamen en eigen social media gebruik, ontbijten, zwemdiploma
- Sociale uitsluiting en problemen bij functioneren op school: discriminatie, met iemand kunnen praten, pesten, problemen bij functioneren op school, eenzaamheid
- Fysieke omgeving en veiligheid; leuke buurt, genoeg buitenspeelplekken, veilig in buurt buitenspelen, veilig op of rond school
- Vaccinatie: 15 jaar MenACWY, 10 jaar BMR en DTP
- Armoede: (langdurig) gezinsinkomen tot 105% WSM, (langdurig) gezinsinkomen tot 130% WSM, moeite met rondkomen in het gezin.
Figuur 9. Het Utrechts gezondheidsmodel
Utrechts gezondheidsmodel met belangrijkste koppen Ieder thema bestaat uit meerdere indicatoren. Alleen als bij meerdere indicatoren de verschillen statistisch groter of kleiner worden, wordt dit gerapporteerd. In de publicatie wordt een enkele indicator getoond, ter illustratie.
Groepen in dit onderzoek
Veranderingen in verschillen tussen groepen zijn statistisch getoetst. Verschillen tussen de volgende groepen tieners zijn bekeken:
- Gender
- Jongen
- Meisje
- Gezinssamenstelling
- Gezin met beide ouders
- Gezin met co-ouderschap
- Eenoudergezin
- Herkomst
- Nederlandse herkomst
- Migrant
- Kind van migrant
- Wijken
- West
- Noordwest
- Overvecht
- Noordoost
- Oost
- Binnenstad
- Zuid
- Zuidwest
- Leidsche Rijn
- Vleuten-de Meern
- Gezinswelvaart
- Laag
- Midden
- Hoog
- Klas
- Klas 2
- Klas 4
- Schoolniveau
- Vmbo
- Havo
- Vwo
Figuur 10 Verdeling Utrechtse 10- t/m 16-jarigen naar gender, herkomst en wijk (BRP 1-1-2023, bewerking O&A)
Figuur 11 Verdeling Utrechtse 10- t/m 12-jarigen naar gezinswelvaart en gezinssamenstelling (JMU 2023)
Figuur 12 Verdeling Utrechtse 13- t/m 16-jarigen naar schoolniveau, klas en gezinssamenstelling (GMJ 2023)