Aan het werk

Werk

Samenvatting

Jongvolwassenen

  • Werkloosheid onder jongvolwassenen neemt weer af
  • 72% van de mbo-studenten heeft een bijbaan
  • Zes op de tien mbo-studenten verwacht dat zij een passende baan krijgen

Volwassenen: relatie werk met gezondheid

  • Volwassenen zonder betaald werk hebben vaker gezondheidsproblemen
  • Met volwassenen zonder werk gaat het op andere gebieden ook minder goed
  • Een op de drie Utrechters met een tijdelijk contract heeft psychische klachten
  • Zelfstandigen en volwassenen met een tijdelijk arbeidscontract hebben vaker moeite met rondkomen
  • Utrechters met wisselende werktijden of diensten hebben vaker gezondheidsklachten
  • Volwassenen die bevlogen zijn over hun werk hebben een betere gezondheid
  • In Utrecht hebben werknemers vaker burn-outklachten dan landelijk
  • Vier op de tien Utrechters uit het bewonerspanel willen meer aandacht voor werkdruk en werkstress
Wat houdt het in?

Werken bevordert de gezondheid

Mensen die betaald werk hebben zijn over het algemeen gezonder dan mensen zonder werk. Werkzame personen beoordelen hun gezondheid vaker als goed of uitstekend dan mensen zonder werk. In bijzonder heeft werk een positief effect op de mentale gezondheid. Van de mensen die werken, krijgt een kleiner deel psychische hulp en/of gebruikt medicijnen vanwege psychische problemen. Hoe meer uren er wordt gewerkt, hoe minder psychische klachten er zijn.

Wisselwerking

De relatie tussen werk en gezondheid is wederkerig. Een goede gezondheid stelt mensen in staat om te werken. Mensen met een goede gezondheid hebben een grotere kans op het vinden van betaald werk dan mensen met gezondheidsproblemen. Ook verliezen gezonde werkenden minder vaak werk. Een goede gezondheid vergroot zo ook de kans dat mensen aan het werk blijven en niet vroegtijdig uitvallen door arbeidsongeschiktheid of werkloosheid.

Cijfers over jongvolwassenen

Werkloosheid onder jongvolwassenen neemt weer af

Na een toename tijdens de coronaperiode nam het percentage werkloze jongvolwassenen (15 t/m 24 jaar) in Utrecht af van 11,6% in 2021 tot 8,9% in 2022. Hiermee ligt het percentage weer ongeveer op hetzelfde niveau als voor de coronapandemie. Het gaat hier om jongvolwassenen die tot de beroepsbevolking horen; zij hebben geen betaald werk maar zijn wel op zoek naar werk. Gemiddeld is 3,8% van de beroepsbevolking in Utrecht in 2022 werkloos.

72% van de mbo-studenten heeft een bijbaan

Zeven op de tien studenten op Utrechtse mbo’s geeft in het najaar van 2019 aan dat ze een bijbaan hebben. De tijd die mbo-studenten aan hun bijbaan besteden verschilt. Een kwart besteedt 4 tot 8 uur per week aan hun bijbaan en 30% werkt 8 tot 16 uur per week naast hun studie. 

Tijd die mbo-studenten per week aan hun bijbaan besteden

7% van de mbo-studenten besteedt 1 tot 4 uur aan een bijbaan, 26% 4 tot 8 uur en 30% 8 tot 16 uur. 6% zegt 16 tot 32 uur en 2% 32 uur of meer.

Zes op de tien mbo-studenten verwacht dat zij een passende baan krijgen

In het najaar van 2019 vindt 60% van de mbo-studenten het (heel) waarschijnlijk dat ze een baan krijgen die aansluit op hun huidige studie. 31% is neutraal hierover en 9% vindt het (heel) onwaarschijnlijk.

Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen en mbo-onderzoek

De Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen is voor het eerst in Utrecht uitgevoerd van maart tot en met juni 2021. Jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar zijn via sociale media en hun eigen netwerk benaderd om de vragenlijst in te vullen. Ongeveer 1.900 Utrechtse jongvolwassenen deden mee. Het onderzoek is uitgevoerd in coronatijd, tijdens en kort na de tweede lockdown.

Het Mbo-onderzoek is uitgevoerd onder studenten van drie mbo-scholen in Utrecht: het Grafisch Lyceum, Nimeto en ROC Midden-Nederland. Ongeveer 1.200 mbo-studenten vulden in het najaar van 2019 de eerste vragenlijst in tijdens een (online) les. In het voorjaar van 2020 en het najaar van 2020 vulden 400 studenten van het Grafisch Lyceum en Nimeto nogmaals vragenlijsten in. De tweede meting van dit onderzoek is dus uitgevoerd tijdens de eerste lockdown en de derde meting tijdens de tweede lockdown.

Het onderwijs vond in de periodes van de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen en het Mbo-onderzoek deels of zelfs volledig thuis plaats. Ook waren er tal van beperkingen voor het dagelijkse en sociale leven. Daarom kunnen de resultaten niet losgezien worden van de onderzoeksperiode.

Zie de pagina Coronavirus voor meer gezondheidsinformatie.

Cijfers over volwassenen: relatie werk met gezondheid

Volwassenen zonder betaald werk hebben vaker gezondheidsproblemen

Volwassenen (18 t/m 64 jaar) zonder betaald werk voelen zich minder vaak gezond dan volwassenen die minimaal 20 uur per week betaald werk doen. Ook hebben zij vaker gezondheidsproblemen. Vooral psychische klachten komen vaker voor, maar ook chronische lichamelijke aandoeningen zoals een hart- of vaatziekte, diabetes of een aandoening aan het bewegingsapparaat. De relatie tussen werk en gezondheid is wederkerig (zie tabblad ‘Wat houdt het in?’). Werken is goed voor de gezondheid, maar een goede gezondheid is ook nodig om te kunnen werken.

Volwassenen zonder betaald werk (percentage in kleur) hebben vaker gezondheidsproblemen vergeleken met volwassenen die minimaal 20 uur per week betaald werken (percentage in zwart):

32% van de Utrechters zonder betaald werk ervaart geen goede gezondheid. Dit is 8% van de Utrechters met minimaal 20 uur per week betaald werk.

Met volwassenen zonder werk gaat het op andere gebieden ook minder goed

Volwassenen die geen betaald werk doen, hebben minder vaak een gezonde leefstijl, zijn vaker ernstig eenzaam en hebben vaker moeite met rondkomen. Ook ervaren ze vaker onvoldoende regie over hun eigen leven en zijn ze minder positief over hun woning en woonomgeving.

Een op de drie Utrechters met een tijdelijk contract heeft psychische klachten

33% van de volwassenen met een tijdelijk arbeidscontract heeft één of meer psychische klachten. Van de volwassenen met een vast contract geeft 21% dit aan. Ook stress komt vaker voor. 28% van de Utrechters met een tijdelijk contract heeft in de afgelopen vier weken veel stress ervaren. Dit is 21% onder Utrechters met een vast contract en 19% onder zelfstandigen (zzp). Utrechters met een tijdelijk arbeidscontract zijn gemiddeld jonger dan Utrechters met een vast contract en zelfstandigen.

33% van de Utrechters met een tijdelijk arbeidscontract heeft psychische klachten. Dit is 24% onder zzp’ers en 21% onder Utrechters met een vast contract.

Zelfstandigen en volwassenen met een tijdelijk arbeidscontract hebben vaker moeite met rondkomen

25% van de Utrechtse zelfstandigen (zzp) en 21% van de Utrechters met een tijdelijk contract heeft moeite met rondkomen. Dit is 8% onder Utrechters met een vast arbeidscontract. Meer informatie over de relatie tussen armoede en gezondheid is te vinden bij het thema armoede en rondkomen.

25% van de zzp’ers in Utrecht en 21% van de Utrechters met een tijdelijk contract heeft moeite met rondkomen. Onder Utrechters met een vast arbeidscontract is dit 8%.

Utrechters met wisselende werktijden of diensten hebben vaker gezondheidsklachten

Volwassenen met onregelmatige werktijden, wisselende diensten of nachtdiensten ervaren minder vaak een goede gezondheid. Ook komen psychische klachten, veel stress en slaperigheid overdag vaker voor dan bij Utrechters met vaste werktijden. 18% van de Utrechtse werkenden heeft wisselende werktijden of diensten. Utrechters met basisonderwijs of een vmbo-diploma (39%) en Utrechters met een mbo-, havo- of vwo-diploma (34%) hebben dit vaker. Van de Utrechters met een hbo- of wo-diploma heeft 15% wisselende werktijden of diensten.

Van de Utrechters met wisselende werktijden of diensten heeft 31% psychische klachten, 29% ervaart veel stress en 53% heeft last van slaperigheid overdag.

Volwassenen die bevlogen zijn over hun werk hebben een betere gezondheid

De gezondheid van volwassenen met een hoge werkbevlogenheid is beter dan van mensen met een gemiddelde of lage werkbevlogenheid. Utrechters met een hoge werkbevlogenheid voelen zich vaker gezond, hebben minder vaak psychische klachten en ervaren minder vaak veel stress. Mannen, zelfstandigen (zzp) en Utrechters met basisonderwijs of een vmbo-diploma hebben vaker een hoge werkbevlogenheid.

96% van de Utrechters met een hoge werkbevlogenheid voelt zich gezond, 13% heeft psychische klachten en 15% ervaart veel stress.

Wat is werkbevlogenheid?

Werkbevlogenheid omvat drie kenmerken: energiek en fit voelen op het werk (vitaliteit), sterke betrokkenheid bij het werk (toewijding) en op een plezierig wijze helemaal opgaan in het werk (absorptie). Werkbevlogenheid is gemeten met de Utrechtse Bevlogenheidsschaal (UBES-9) van Schaufeli & Bakker (2003) bestaande uit negen stellingen zoals ‘Op mijn werk bruis ik van energie’, ‘Ik ben enthousiast over mijn baan’ en ‘Ik ga helemaal op in mijn werk’. In de Utrechtse Gezondheidspeiling (2020) zien we dat werkbevlogenheid positief samenhangt met iemands gezondheid. Dit wordt ondersteund door verschillende onderzoeken (Schaufeli, Taris & Van Rhenen, 2003; Demerouti et al., 2001).

In Utrecht hebben werknemers vaker burn-outklachten dan landelijk

21% van de Utrechtse werknemers heeft burn-out klachten, blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2020. Gemiddeld in Nederland is dit 16%. Ook in de andere grote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag komen burn-outklachten vaker voor. Utrecht scoort op diverse andere arbeidsomstandigheden gunstiger dan landelijk, zoals agressie op het werk en ziekteverzuim. Utrechtse werknemers zijn ook vaker tevreden met thuiswerkmogelijkheden dan gemiddeld in Nederland. 

Vier op de tien Utrechters uit het bewonerspanel willen meer aandacht voor werkdruk en werkstress

40% van de Utrechters met betaald werk uit het bewonerspanel vindt dat er op hun werk meer aandacht moet zijn voor werkdruk en werkstress. Een derde van de panelleden wil meer aandacht voor langdurig werken achter een beeldscherm. Ook de impact van de coronacrisis op de werkomstandigheden is vaak genoemd in de peiling van januari 2021. 

Gerelateerde pagina

Meer weten?