Conclusies en aanbevelingen

Het huidige onderzoek laat zien dat de kansen op een goede gezondheid in Utrecht niet gelijk zijn. Gezondheidsverschillen naar opleiding, rondkomen en leeftijd blijven groot en nemen soms toe. Dit geldt ook voor verschillen in factoren die gezondheid beïnvloeden. Dit onderzoek bevestigt dat ongelijk investeren voor gelijke kansen op een gezond leven nodig is (zie het huidige coalitieakkoord Investeren in Utrecht: Kiezen voor gelijke kansen, betaalbaar wonen en klimaat).

Welke groepen Utrechters hebben een groter risico op een gezondheidsachterstand?
Het huidige onderzoek laat zien dat het belangrijk blijft in te zetten op de bekende groepen:

• Inwoners die moeite hebben met rondkomen. Aangezien het aantal Utrechters met moeite met rondkomen toeneemt is dit extra urgent.
• Inwoners met basisonderwijs of vmbo als laatst behaalde opleiding.

Twee nieuwe groepen Utrechters hebben risico om tot de groepen met de grootste gezondheidsachterstanden te gaan behoren:

• Utrechters met mbo, havo of vwo als laatst behaalde opleiding
• Jongvolwassenen (18- t/m 24-jarigen) 

Beide groepen hebben een sterkere negatieve ontwikkeling voor gezondheid en factoren die gezondheid beïnvloeden dan de andere groepen. Deze groepen verdiepen aandacht als het gaat om ongelijk investeren voor gelijke kansen. Het is belangrijk te realiseren dat het niet met alle Utrechters in deze groepen slecht gaat. Andersom gaat het ook niet met alle andere Utrechters goed. Hoewel de kans minder groot is, kunnen ook Utrechters met een hbo- of wo-opleiding of Utrechters die goed kunnen rondkomen gezondheidsproblemen hebben.

Werk integraal en domein overstijgend om gezondheidsverschillen te verkleinen
Dit onderzoek bevestigt het belang van een integrale en domein overstijgende aanpak voor het verkleinen van gezondheidsverschillen. In Utrecht zijn op veel domeinen grote verschillen. De huidige publicatie toont bijvoorbeeld in de afgelopen jaren voor bijna alle groepen een toename van verschillen in de sociale omgeving. Ook laat het zien dat verschillen in gezondheid naar rondkomen groter worden. Deze resultaten sluiten aan bij het rapport Scheidslijnen in Utrecht. De integrale domein overstijgende aanpak wordt ook door de Sociaal-Economische Raad geadviseerd.

Positieve ontwikkelingen in gezondheidsverschillen
Ook zijn er positieve ontwikkelingen: 

• De achterstand van Utrechters met basisonderwijs of vmbo in lichamelijke gezondheid en factoren die gezondheid beïnvloeden lijkt sinds 2016 niet groter te worden.
• De eerste generatie migranten staan nog steeds op een grote gezondheidsachterstand, maar de verschillen worden kleiner voor werk- en inkomenssituatie.
• Voor het thema werk zijn verschillen niet alleen voor migratieachtergrond maar ook voor opleiding en rondkomen kleiner geworden. Dit is hoopvol omdat het een factor is die zorgt voor bestaanszekerheid, een van de belangrijkste oorzaken van gezondheidsverschillen.

Toekomstige ontwikkelingen zijn onzeker
Tot slot is het goed te realiseren dat deze publicatie zich richt op trends over de laatste circa tien jaar. Juist de laatste paar jaren zien we behoorlijk wat veranderingen in gezondheid. Uit duiding blijkt dat allerlei maatschappelijke veranderingen hierop van invloed zijn, zoals de coronapandemie, inflatie, oorlogen en de klimaatcrisis. Dit maakt het voorspellen hoe verschillen in gezondheid en factoren die gezondheid beïnvloeden zich verder gaan ontwikkelen extra complex.