Uitnodiging tot gesprek en actie

Veerkracht is een complex en veelzijdig begrip. Onderzoek naar veerkracht is ook nog volop in ontwikkeling. Uit de interviews met inwoners kwamen vier elementen die helpen bij veerkracht. Elementen die we terugzien in wetenschappelijke literatuur en herkennen in gesprekken met professionals en ervaringsdeskundigen. Dit hoofdstuk zet een brede benadering van veerkracht neer, als aanzet tot verder gesprek in de stad. Om elkaar te inspireren, bewustwording te creëren en met elkaar te komen tot handvatten voor praktijk en beleid.

Brede benadering

Een onderwerp van gesprek kan de brede benadering van het begrip veerkracht zijn. Het gaat niet alleen om mentale aspecten, maar ook over fysieke, sociale en economische aspecten. Door alleen op mentale aspecten te richten, zoals vaak wordt gedaan, wordt er te veel gefocust op het individu en worden andere belangrijke aspecten gemist die ook bijdragen aan iemands mogelijkheden tot veerkracht. Zoals het hebben van voldoende inkomen of sociale steun. Het gevaar is ook dat de verantwoordelijkheid voor veerkracht te veel bij het individu komt te liggen, terwijl dit onderzoek laat zien dat veerkracht geen individuele eigenschap is, maar tot stand komt in interactie met de omgeving.

Rol van de omgeving

Het gesprek kan ook gevoerd worden over de rol van de omgeving bij veerkracht. In het onderzoek zagen we dat de omgeving het proces van veerkracht bemoeilijkt wanneer hulpbronnen niet beschikbaar, toegankelijk of passend zijn. Soms zijn hulpbronnen wel aanwezig, maar kunnen ze niet benut worden door inwoners omdat daar bepaalde vaardigheden voor nodig zijn. We zagen ook dat hoe moeilijker de situatie voor mensen werd, hoe meer zij terugvielen op hulpbronnen vanuit de omgeving. Er ligt een duidelijke taak voor de samenleving om enerzijds te zorgen voor hulpbronnen die beschikbaar, toegankelijk, flexibel en indien nodig, proactief zijn en anderzijds inwoners de mogelijkheid te geven hun kennis en vaardigheden te vergroten. De samenleving heeft zelf ook baat bij het uitvoeren van deze taak, aangezien veerkrachtige inwoners bijdragen aan een veerkrachtige gemeenschap en samenleving.

Stapeling en stress

Het voorkomen van stapeling van uitdagingen is ook iets om over door te praten, evenals de rol van stress in het proces van veerkracht. Uit de resultaten van het kwalitatieve onderzoek blijkt dat inwoners beter kunnen omgaan met uitdagingen als er niet al veel andere (grote of langdurige) uitdagingen spelen in hun leven. Zodra de uitdagingen zich opstapelen, kan een grote mate van stress ontstaan. Bij stress komen allerlei vaardigheden, zoals in actie kunnen komen en vast kunnen houden aan een voornemen, onder druk te staan. Het is dan extra van belang om stress-sensitief te werken in de dienstverlening en stapeling van uitdagingen, waar mogelijk, te voorkomen. Dit kan bijvoorbeeld door tijdig te signaleren dat uitdagingen te groot worden en door geen extra drempels op te werpen voor inwoners in stressvolle situaties. Bij (blijvende) stapeling van uitdagingen is het belangrijk te kijken op welke manier er weer ruimte in iemands leven kan komen om veerkrachtig te zijn. Hierbij is maatwerk essentieel.

Vervolg

Ten slotte is dit niet het einde van het onderzoek naar veerkracht. Veerkracht wordt binnen de gemeente Utrecht nog niet gemeten en is ook niet eenvoudig te meten. De meetbaarheid van de gehanteerde definitie van veerkracht gaan we verder onderzoeken, bijvoorbeeld in vragenlijstonderzoek onder Utrechters. Daarnaast gaan we ons meer verdiepen in community resilience in relatie tot gezondheid en veerkracht van inwoners.