Patronen in gezondheid
Samenvatting
Dit hoofdstuk beschrijft negen gezondheidsgroepen. Elk van deze negen groepen Utrechters heeft een eigen kenmerkend patroon van relaties tussen gezondheid en gezondheidsrisico’s. De gezondheidsgroepen zijn gebaseerd op onderzoek naar hoe Utrechtse volwassenen (18 t/m 64 jaar) hun gezondheid beleven. De negen gezondheidsgroepen zijn verdeeld over drie grotere categorieën:
- 48% voelt zich gezond, ervaart weinig lichamelijke en mentale gezondheidsproblemen en heeft een overwegend gezonde leefstijl
- 33% voelt zich gezond, maar heeft gezondheidsrisico’s door hun lichamelijke of mentale gezondheidsproblemen of hun leefstijl
- 19% voelt zich ongezond, heeft gezondheidsproblemen en een overwegend ongezonde leefstijl. Dit zijn bijna 46.000 inwoners, waarvan ruim 7.000 inwoners (3%) zich zeer ongezond voelen. Deze inwoners scoren ongunstig op bijna alle aspecten van gezondheid.
Figuur 1. Percentage volwassenen in negen groepen met kenmerkend gezondheidspatroon
De groep Utrechtse volwassenen (19%) die zich ongezond voelt:
- heeft minder vaak een hbo- of wo-opleiding afgerond
- heeft vaker moeite met rondkomen
- heeft minder vaak werk
- is minder vaak tevreden over de woning
Deze factoren beïnvloeden de kansen op gezond leven structureel. Het hoofdstuk over bestaanszekerheid gaat hier dieper op in. De 3% Utrechters die zich zeer ongezond voelen, hebben daarnaast vaker moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie. Ook geven zij vaker aan dat iemand uit hun huishouden het afgelopen jaar zorg die nodig was, niet heeft ontvangen. In meer dan de helft van de gevallen was dit vanwege de kosten.
Dit hoofdstuk laat zien welke gezondheidsproblemen en -risico’s in de negen groepen samenkomen, hoe groot deze groepen zijn en waar zij wonen in de stad. Deze informatie helpt bij het richting geven aan (beleids-)interventies voor meer gezondheidswinst. Zo woont in de wijken Binnenstad en Oost een relatief grote groep jongere volwassenen met hoog middelengebruik. Aan de westkant van Utrecht woont een grote groep Utrechters die zich gezond voelen, maar waar overgewicht een risico vormt. En bijna een derde van de volwassenen in Overvecht voelt zich ongezond, heeft gezondheidsproblemen en een overwegend ongezonde leefstijl.
Inleiding
Gezondheid en onderliggende factoren hangen met elkaar samen
De relatie tussen gezondheidsproblemen, gezondheidsrisico's en onderliggende oorzaken van gezondheid is complex. Een opeenstapeling van maatschappelijke- en gezondheidsproblemen, die elkaar ook nog eens beïnvloeden, maakt het moeilijk voor mensen om met deze problemen om te gaan. Hierdoor heeft opeenstapeling van problemen een grote impact op gezondheid.
Hoe groot de impact is, waardoor en bij wie deze impact wordt veroorzaakt, is het onderwerp van dit hoofdstuk. Met de Gezondheidsmonitor Volwassenen is aan Utrechters gevraagd hoe zijn hun gezondheid ervaren en wat hun situatie is. Op basis van deze informatie is geanalyseerd hoe gezondheidsproblemen en -risico’s bij Utrechtse volwassenen samenkomen.
Bij die analyses voor dit hoofdstuk is het Utrechts gezondheidsmodel gebruikt. Dit model gaat uit van een brede en positieve benadering van gezondheid. Het zet de Utrechter centraal en laat zien welke onderliggende factoren gezondheid beïnvloeden. Het model is een versimpelde weergave van een complexe werkelijkheid. De kleurovergangen laten zien dat de factoren uit de verschillende lagen van het model met elkaar samenhangen en niet los van elkaar gezien kunnen worden.
Figuur 2. Utrechts gezondheidsmodel
Leeswijzer
Dit hoofdstuk beschrijft negen groepen Utrechtse volwassenen op basis van hun gezondheid. Eerst komt de grootte van deze groepen en hoe de gezondheid verschilt tussen deze groepen Utrechtse volwassenen aan bod. Vervolgens wordt de samenhang met factoren die gezondheid beïnvloeden beschreven. Hierbij is extra aandacht voor Utrechters die zich ongezond voelen en te maken hebben met stapeling van gezondheidsproblemen. Het hoofdstuk sluit af met aanbevelingen en een beschrijving van de onderzoeksmethode.