Gezondheidsvaardigheden
- Samenvatting
-
Volwassenen
- 4% van de Utrechtse volwassenen heeft moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie
- 37% van de Utrechters heeft lage gezondheidsvaardigheden
- Utrechters met een migratieachtergrond en een lager opleidingsniveau hebben vaker moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie en het invullen van medische formulieren
- Volwassenen uit Overvecht en Zuidwest hebben vaker moeite met schriftelijke gezondheidsinformatie
- Bijna de helft van de Utrechters in kwetsbare situatie heeft moeite met het vinden van gezondheidsinformatie
Volwassenen: relatie gezondheidsvaardigheden met gezondheid
- Volwassenen met lage gezondheidsvaardigheden hebben vaker een minder goede gezondheid
Ouderen
- 11% van de Utrechtse ouderen heeft moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie
- 43% van de Utrechtse ouderen heeft lage gezondheidsvaardigheden
- Ouderen met een migratieachtergrond en een lager opleidingsniveau hebben vaker moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie en het invullen van medische formulieren
- Ouderen uit Overvecht en Noordwest hebben vaker moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie
- Wat houdt het in?
-
Gezondheidsvaardigheden hangen samen met gezondheid
Beperkte functionele gezondheidsvaardigheden hangen samen met een slechtere (ervaren) gezondheid en een grotere kans om eerder te overlijden. Gezondheidsvaardigheden zijn belangrijke voorwaarden voor een gezonde leefstijl en gezond gedrag. Om goed te kunnen zorgen voor je eigen gezondheid en die van eventuele gezinsleden is het wenselijk informatie hierover te kunnen vinden, lezen, begrijpen en toe te passen.
Gezondheidsvaardigheden is het gangbare Nederlandse begrip voor wat in het Engels ‘health literacy’ wordt genoemd. Er zijn verschillende definities, van smal en tot breed. In de monitor is gekozen voor de basale functionele gezondheidsvaardigheden. Dit zijn vaardigheden om gezondheidsinformatie te kunnen lezen, begrijpen en toepassen.
Waarschijnlijk hebben we te maken met een onderschatting van het percentage Utrechters met beperkte functionele gezondheidsvaardigheden, omdat er via een vragenlijst gevraagd is of mensen moeite ervaren met het lezen en begrijpen van informatie en het invullen van formulieren.
- Cijfers over volwassenen
-
4% van de Utrechtse volwassenen heeft moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie
In totaal heeft 4% van de Utrechtse volwassenen (18-64 jaar) in 2020 moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie. In 2014 was dit 6%. 8% van de Utrechtse volwassenen heeft moeite met het invullen van medische formulieren. Dit percentage is hetzelfde als in 2014. 2,5% van de Utrechtse volwassenen heeft moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie én het invullen van medische formulieren.
37% van de Utrechters heeft lage gezondheidsvaardigheden
In 2018 had 37% van de Utrechtse volwassenen (19-64 jaar) lage gezondheidsvaardigheden. Bij 4% van de Utrechters zijn de gezondheidsvaardigheden onvoldoende, bij 33% beperkt. Gemiddeld in Nederland is 29% van de volwassenen (18+) onvoldoende of beperkt gezondheidsvaardig. Utrechtse volwassenen met een niet-westerse migratieachtergrond, Utrechters met basisonderwijs, lbo, mavo of vmbo en Utrechters die alleen wonen hebben vaker dan gemiddeld lage gezondheidsvaardigheden.
Image
In de Gezondheidspeiling 2018 zijn gezondheidsvaardigheden gemeten met zes vragen waarbij mensen aangeven hoe moeilijk het voor hen is om:- te beoordelen wanneer je een ‘second opinion’ van een andere arts moet vragen,
- een beslissing over je ziekte te nemen met behulp van de informatie die de arts geeft,
- informatie te vinden over hoe je kunt omgaan met psychische problemen zoals stress of depressie,
- te beoordelen of de informatie in de media over gezondheidsrisico’s betrouwbaar is,
- informatie in te winnen over activiteiten die goed zijn voor je psychische gezondheid,
- en informatie in de media te begrijpen over hoe je gezonder kunt worden.
Wanneer iemand op deze vragen overwegend ongunstig scoort is er sprake van lage gezondheidsvaardigheden.
In de Gezondheidspeiling 2020 zijn gezondheidsvaardigheden uitgevraagd met drie stellingen over het lezen, begrijpen en toepassen van gezondheidsinformatie.
Utrechters met een migratieachtergrond en een lager opleidingsniveau hebben vaker moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie en het invullen van medische formulieren
Van de Utrechtse volwassenen met een migratieachtergrond die basisonderwijs, lbo, mavo of vmbo hebben afgerond, heeft 36% moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie en 47% moeite met het invullen van medische formulieren. Dit is veel hoger dan gemiddeld in Utrecht. Utrechters zonder migratieachtergrond met een lager opleidingsniveau hebben hier ook vaker dan gemiddeld moeite mee, maar in mindere mate dan Utrechters met een migratieachtergrond en een lager opleidingsniveau.
Infogram URLVolwassenen uit Overvecht en Zuidwest hebben vaker moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie
13% van de volwassenen uit Overvecht en 8% van de volwassenen uit Zuidwest heeft moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie. Volwassenen uit Oost, Binnenstad en Noordoost hebben hier minder vaak dan gemiddeld moeite mee.
Image
Bijna de helft van de Utrechters in een kwetsbare situatie heeft moeite met het vinden van gezondheidsinformatie
Uit een peiling van panel Meetellen in Utrecht blijkt dat 45% van de panelleden gezondheidsinformatie niet (altijd) goed kan vinden. Daarnaast geeft 25% van de panelleden aan dat ze brieven of folders van hun huisarts, ziekenhuis of zorginstellingen niet (altijd) goed begrijpen. Redenen waarom het niet altijd goed lukt om gezondheidsinformatie te vinden, zijn beperkte digitale vaardigheden en het gebruik van moeilijke woorden in de informatie. In de interviews noemen panelleden dat ze bijvoorbeeld informatie zoeken over het coronavirus, gezonde voeding en gezondheidsproblemen. De meeste panelleden zoeken informatie op het internet, maar ook de huisarts of andere zorgverleners, sociale contacten en boeken worden gebruikt.
Gezondheidspeiling en onderzoek Meetellen in coronatijd
De Gezondheidspeiling 2020 is in Utrecht uitgevoerd van eind september tot en met half december 2020. Het onderzoek van Meetellen in Utrecht over gezond leven is uitgevoerd van november 2020 tot en met half maart 2021. Van september tot de tweede helft van oktober 2020 nam het aantal Utrechters met een positieve testuitslag toe waarna een daling inzette die tot in de loop van december aanhield. Rond kerst nam het aantal Utrechters met een positieve testuitslag toe, maar 2021 startte weer met een daling. Vanaf begin februari begint het aantal besmettingen opnieuw te stijgen. Dat gaat door tot eind april.
Vanaf 13 oktober gold een gedeeltelijke lockdown en vanaf 15 december een gehele lockdown. Dit alles heeft de resultaten van de Gezondheidspeiling en het onderzoek van Meetellen in Utrecht beïnvloed. Voor een aantal gezondheidsthema’s hebben respondenten ingevuld wat de invloed van de coronacrisis hierop volgens hen was. Ook zijn er indicatoren waarmee een vergelijking over de tijd is gemaakt.
Zie coronavirus voor meer gezondheidsinformatie rondom corona.
- Volwassenen: relatie gezondheidsvaardigheden met gezondheid
-
Volwassenen met lage gezondheidsvaardigheden hebben vaker een minder goede gezondheid
Volwassenen met lage gezondheidsvaardigheden hebben vaker psychische en lichamelijke problemen dan volwassen met voldoende gezondheidsvaardigheden. Zo hebben ze vaker last van een angststoornis, ernstige eenzaamheid en aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Ze ervaren hun gezondheid vaker als matig of slecht en hebben vaker moeite met rondkomen. Volwassenen met lage gezondheidsvaardigheden hebben daarnaast vaker contact met het buurtteam.
Volwassenen met lage gezondheidsvaardigheden (percentage in kleur) hebben vaker gezondheidsproblemen vergeleken met volwassenen met voldoende gezondheidsvaardigheden (percentage in zwart):
Image
- Cijfers over ouderen
-
11% van de Utrechtse ouderen heeft moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie
11% van de 65-plussers in Utrecht heeft in 2020 moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie. In 2014 was dit 14%. In totaal heeft 17% van de Utrechtse ouderen moeite met het invullen van medische formulieren. Dit was 19% in 2014. 6,5% van de Utrechtse ouderen heeft moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie én het invullen van medische formulieren.
43% van de Utrechtse ouderen heeft lage gezondheidsvaardigheden
Van de 65-plussers in Utrecht heeft 43% lage gezondheidsvaardigheden. Bij 8% van de ouderen zijn de gezondheidsvaardigheden onvoldoende, bij 35% beperkt.
Image
In de Gezondheidspeiling 2018 zijn gezondheidsvaardigheden gemeten met zes vragen waarbij mensen aangeven hoe moeilijk het voor hen is om:- te beoordelen wanneer je een ‘second opinion’ van een andere arts moet vragen,
- een beslissing over je ziekte te nemen met behulp van de informatie die de arts geeft,
- informatie te vinden over hoe je kunt omgaan met psychische problemen zoals stress of depressie,
- te beoordelen of de informatie in de media over gezondheidsrisico’s betrouwbaar is,
- informatie in te winnen over activiteiten die goed zijn voor je psychische gezondheid,
- en informatie in de media te begrijpen over hoe je gezonder kunt worden.
Wanneer iemand op deze vragen overwegend ongunstig scoort is er sprake van lage gezondheidsvaardigheden.
In de Gezondheidspeiling 2020 zijn gezondheidsvaardigheden uitgevraagd met drie stellingen over het lezen, begrijpen en toepassen van gezondheidsinformatie.
Ouderen met een migratieachtergrond en een lager opleidingsniveau hebben vaker moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie en het invullen van medische formulieren
Van de Utrechtse ouderen met een migratieachtergrond die basisonderwijs, lbo, mavo of vmbo hebben afgerond, heeft 36% moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie en 43% moeite met het invullen van medische formulieren. Dit is veel hoger dan gemiddeld in Utrecht.
Infogram URLOuderen uit Overvecht en Noordwest hebben vaker moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie
21% van de ouderen uit Overvecht en 16% van de ouderen uit Noordwest heeft moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie. In de Binnenstad, Oost en Noordoost hebben ouderen hier minder vaak moeite mee.
Image