Thema's waarop inzet nodig is
Mentale gezondheid van jeugd en jongvolwassenen staat onder druk
De mentale gezondheid van Utrechtse jeugd en jongvolwassenen (10 t/m 25 jaar) staat onder druk. Dit geldt in het bijzonder voor jongvolwassenen. Een kwart van hen heeft matige tot ernstige psychische problemen. Zij ervaren een breed scala aan gezondheidsklachten of –problemen, die een uiting kunnen zijn van verminderde mentale gezondheid, zoals concentratieproblemen en depressieve klachten. Jeugd heeft vooral stress door school of studie en alles wat ze moeten doen.
Voor corona waren er al zorgen over de mentale gezondheid van de jeugd. Nieuw lokaal, nationaal en internationaal onderzoek maakt deze zorgen groter. Het is nog onduidelijk wat de impact is van corona en de coronamaatregelen op de mentale gezondheid van de jeugd op lange termijn is. In het hoofdstuk Mentale gezondheid bij jeugd en jongvolwassenen staat meer informatie.
Verschillen in overgewicht en roken naar opleiding en migratieachtergrond
In alle leeftijdsgroepen zijn grote verschillen in overgewicht naar opleidingsniveau, onderwijstype en migratieachtergrond. Er zijn signalen van JGZ-professionals dat overgewicht bij de jeugd sinds 2019/2020 is toegenomen. Op dit moment zijn geen recente cijfers beschikbaar om deze signalen te toetsen. Tot 2019/2020 is overgewicht redelijk stabiel gebleven voor kinderen en volwassenen.
Nou, ook bij volwassenen hoor… Ik zie gewoon heel veel toename in gewicht ook, omdat mensen doordat ze natuurlijk ook veel thuiszitten, ook gaan eten en eigenlijk niks anders voor handen hebben. Dus ja, en dat geldt ook voor kinderen idem dito.
- Professional wijk Oost
Figuur 9. Overgewicht en obesitas onder kinderen naar onderwijstype
Voor roken geldt dat vaker dan gemiddeld gerookt wordt door Utrechtse volwassenen met basisonderwijs of een vmbo-opleiding, net als door Utrechters met een Turkse migratieachtergrond (28% van de volwassenen en 27% van de ouderen). Bij kinderen met een Turkse migratieachtergrond wordt ook vaker thuis gerookt dan bij andere groepen.
Drugsgebruik lijkt onder veel jongvolwassenen genormaliseerd
Eén op de drie jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar) vindt het thuis gebruiken van drugs normaal. 18% van de jongvolwassenen heeft in de afgelopen vier weken harddrugs gebruikt, xtc wordt het meest genoemd. Dit is vaker dan in de regio Utrecht. Jongvolwassenen die zelfstandig wonen vinden gebruik van drugs vaker normaal en gebruiken ook vaker drugs dan andere jongvolwassenen. Deskundigen uit het jeugdveld geven aan dat het gebruik van harddrugs voorheen meer in ‘bubbels’ zat en nu meer verspreid is. Ook is er een groep jongvolwassenen die excessief lachgas gebruikt. De omvang van deze groep is onduidelijk. Hulpverleners signaleren bij deze gebruikers vaak multiproblematiek: ze hebben fysieke klachten, maar ook schulden, agressie en huiselijk geweld komen bij hen voor. Dit blijkt uit duidingsgesprekken.
Vaker alcoholgebruik door jongeren uit klas 4
Bij jongeren uit de vierde klas van het voortgezet onderwijs stijgt het gebruik van alcohol. In 2019 had 25% in de laatste vier weken alcohol gedronken, in 2021 was dit 30%. De meerderheid van hen drinkt dan vijf of meer glazen alcohol op één dag.
Slaapproblemen en vermoeidheid komt voor onder alle leeftijdsgroepen
Kinderen (10 t/m 12 jaar) slapen steeds vaker slecht en zijn vaker moe. Deze trend zagen we al voor de coronaperiode en heeft zich verder doorgezet. Ook bij jongeren en (jong)volwassenen komen problemen met slaap en vermoeidheid regelmatig voor: 39% van de jongeren (13 t/m 15 jaar) heeft last van moeheid. Dit beeld over slapen en vermoeidheid is vergelijkbaar met landelijke cijfers, de regio Utrecht en andere G4-steden. 43% van de volwassenen slaapt niet goed. Dit geldt voor 46% van de 65-plussers.
Figuur 10. Percentage Utrechtse kinderen (10 t/m 12 jaar) dat vaak moe is of vaak slecht slaapt
Directe en indirecte impact van corona
Directe impact
- Naar schatting heeft ten minste 18% van de Utrechters in 2020 en 2021 een coronabesmetting doorgemaakt.
- Van 494 Utrechters is bekend dat zij in deze jaren zijn overleden aan corona. Het coronavirus is daarmee de derde meest voorkomende doodsoorzaak in Utrecht, na kanker en hart- en vaatziekten.
- Geschat wordt dat in de eerste coronagolf 20-37% van de coronapatiënten te maken kreeg met het post-covid-syndroom.
Indirecte impact
Corona had niet alleen directe impact op gezondheid. Maatregelen tegen de verspreiding van het virus hadden ook indirecte gevolgen voor gezondheid, leefstijl en factoren die gezondheid beïnvloeden. De aard van de indirecte gevolgen verschilt tussen groepen en is divers. Medewerkers in de zorg, inwoners die onzeker werden over inkomsten, jongvolwassenen, ouders met jonge kinderen of ouderen ervaarden allemaal andere indirecte gevolgen, met ook ieder andere impact. Veel Utrechters ervaarden grote veranderingen in hun leven. Zij gingen hier op verschillende manieren mee om. Deze veranderingen vroegen bij veel van hen om veerkracht. De veerkracht van inwoners komt in een apart hoofdstuk aan bod.