Sociale omgeving
Verschillen in Utrecht
De grootste verschillen in sociale omgeving zien we tussen groepen Utrechters met een verschillende opleiding of migratieachtergrond. Volwassenen met basisonderwijs of een vmbo-opleiding of met een niet-westerse migratieachtergrond hebben over het algemeen een minder gunstige sociale omgeving dan andere Utrechters.
Volwassenen met basisonderwijs of een vmbo-opleiding zijn in 2020 veel vaker ernstig eenzaam (21%) dan Utrechters met een hbo- of wo-opleiding (8%). Minder dan de helft van de Utrechters met basisonderwijs of vmbo heeft veel mensen om op te vertrouwen. Dit is 65% onder Utrechters met een hbo- of wo-opleiding. Ze hebben minder vaak wekelijks contact met vrienden en familie, maar wel vaker contact met buren. 58% van de Utrechters met basisonderwijs of vmbo heeft wekelijks contact met buren, van de Utrechters met een hbo- of wo-opleiding is dit 40%.
Utrechters met een hbo- of wo-opleiding zijn vaker sociaal en maatschappelijk betrokken. Ze doen twee keer zo vaak vrijwilligerswerk en zijn twee keer zo vaak actief bezig met het gemeentelijk beleid dan Utrechters met basisonderwijs of een vmbo-opleiding.
Utrechters met een niet-westerse migratieachtergrond zijn in 2020 ruim drie keer zo vaak ernstig eenzaam (23%) dan Utrechters zonder migratieachtergrond (7%). Ze hebben ook minder vaak wekelijks contact met vrienden of buren dan Utrechters zonder migratieachtergrond. Vooral het verschil in het hebben van mensen waar je op kunt vertrouwen, is groot. Nog niet de helft van de Utrechters met een niet-westerse migratieachtergrond heeft veel mensen om op te vertrouwen, tegenover 67% van de Utrechters zonder migratieachtergrond. Utrechters met een niet-westerse migratieachtergrond ervaren ook bijna vijf keer zo vaak discriminatie dan Utrechters zonder migratieachtergrond.
Inwoners die niet kunnen rondkomen zijn in 2020 het vaakst ernstig eenzaam. Een kwart van de Utrechters die niet kunnen rondkomen is ernstig eenzaam tegenover 8% van de Utrechters die wel kunnen rondkomen.
Ernstig eenzaam naar rondkomen, 2020
Volwassenen jonger dan 40 jaar hebben minder contact met hun buren en meer met hun vrienden en familie (samen met 80-plussers) dan andere leeftijdsgroepen. Volwassenen jonger dan 40 jaar zijn minder vaak ernstig eenzaam.
Er zijn duidelijke verschillen tussen wijken in ervaren sociale cohesie en sociaal kapitaal. De wijk Overvecht scoort het laagst op sociaal kapitaal en sociale cohesie, de wijk Noordoost het hoogst. Utrechters die niet kunnen rondkomen ervaren minder sociaal kapitaal in hun buurt dan Utrechters die wel kunnen rondkomen.
Voldoende voor sociale cohesie naar wijk, 2019
Langjarige ontwikkelingen in de verschillen
Hieronder beschrijven we de langjarige trends in sociale omgeving. We kijken terug in de tijd, soms al vanaf 2003.
Sociale contacten en eenzaamheid
Verschillen in sociale contacten, eenzaamheid en veel mensen om op te vertrouwen zijn over het algemeen stabiel of worden groter in Utrecht. Dit geldt vooral voor verschillen tussen Utrechters met een verschillende opleiding of migratieachtergrond.
De verschillen in ernstige eenzaamheid tussen opleidingsgroepen worden groter tussen 2003 en 2020. Ernstige eenzaamheid neemt sterker toe bij Utrechters met basisonderwijs of een vmbo-opleiding dan bij inwoners met een hbo- of wo- opleiding. De verschillen in contact met familie, vrienden en kennissen worden iets groter tussen groepen met een verschillende opleiding tussen 2008 en 2020. Dit lijkt te komen door een toename van contacten bij Utrechters met een hbo- of wo-opleiding, die al vaker contact hadden dan volwassenen met basisonderwijs of vmbo-opleiding.
Ernstig eenzaam naar opleiding
Als het gaat om mensen hebben waar je op kunt vertrouwen, worden verschillen groter tussen Utrechters met verschillende leeftijd of migratieachtergrond. Vooral 65- t/m 79-jarigen en Utrechters met een migratieachtergrond hebben steeds minder vaak veel mensen om op te vertrouwen tussen 2003 en 2020.
Veel mensen hebben om op te vertrouwen naar migratieachtergrond
Maatschappelijke en sociale betrokkenheid en cohesie
Verschillen in maatschappelijke en sociale betrokkenheid zijn over het algemeen stabiel.
De verschillen in vrijwilligerswerk doen tussen opleidingsgroepen worden kleiner tussen 2012 en 2020, door een sterkere daling bij inwoners met een hbo- of wo-opleiding, die wel vaker vrijwilligerswerk doen.
De verschillen tussen leeftijdsgroepen in sociaal kapitaal in de buurt worden kleiner, door een afname van sociaal kapitaal van 80-plussers (bij wie het sociaal kapitaal het hoogst is) tussen 2003 en 2016. Verschillen tussen wijken in sociaal kapitaal en sociale cohesie zijn stabiel.