Vaccinaties

• De vaccinatiegraad daalt voor alle vaccinaties in 2022
• In Utrecht is de vaccinatiegraad hoger dan in de andere grote steden
• Verschillen in vaccinatiegraad tussen wijken en groepen Utrechters toegenomen afgelopen vier jaar

Gratis preventieve zorg vanuit de overheid

Vanuit de overheid worden diverse vaccinaties en bevolkingsonderzoeken aangeboden. Hiermee kan voorkomen worden dat mensen ziek worden of wordt het mogelijk om al in een vroeg stadium met een behandeling te starten. Alle vaccinaties en bevolkingsonderzoeken zijn gratis en vrijwillig.

Welke vaccinaties krijgen kinderen en jongeren in Nederland?

Binnen het Rijksvaccinatieprogramma worden 0- tot 10-jarigen ingeënt tegen verschillende ernstige besmettelijke ziekten: difterie, kinkhoest, tetanus, polio (DKTP), bof, mazelen, rode hond (BMR), haemophilus influenzae type B (Hib), hepatitis B (HepB), meningokokken C (MenC) en pneumokokken infecties (Pneumo). Sinds 2010 worden meiden van 12 en 13 jaar ook gevaccineerd tegen het humaan papillomavirus (HPV) dat baarmoederhalskanker veroorzaakt.

Waarom is vaccineren belangrijk?

Voor de komst van dit vaccinatieprogramma kwamen deze ziekten vaker voor, met het risico op ernstige gezondheidsproblemen of zelfs overlijden. Als veel kinderen zijn ingeënt tegen een infectieziekte, komt deze ziekte minder vaak voor. Ook kinderen die niet zijn ingeënt lopen dan minder risico om ziek te worden. Als bijna alle kinderen zijn ingeënt kan een ziekte helemaal verdwijnen.

De vaccinatiegraad daalt voor alle vaccinaties in 2022 

De vaccinatiegraad nam in 2022 zowel in Utrecht als landelijk voor alle vaccinaties af. De daling in vaccinatiegraad is het grootst voor de bof, mazelen en rodehond (BMR)-vaccinatie onder Utrechtse 10-jarigen, van 89,7% in 2019 tot 83,2% in 2022. Oorzaken van de daling hangen mogelijk samen met de coronapandemie. Voor kleuters wordt bijvoorbeeld de vaccinatiegraad bepaald wanneer ze in 2022 vijf jaar werden. Normaal gesproken zouden de meeste van deze vijfjarigen in 2021 zijn gevaccineerd. Maar vanwege corona in dat jaar zijn sommige vaccinaties (langdurig) uitgesteld. Ook wordt de vaccinatiegraad lager gerapporteerd dan hij daadwerkelijk is, omdat het RIVM sinds 1 januari 2022 een deel van de vaccinaties anoniem ontvangt. Dat gebeurt als mensen geen toestemming geven om gegevens over door hen ontvangen vaccinaties met persoonsgegevens met het RIVM te delen. Dit gold voor gemiddeld 4,9% van alle RVP-vaccinaties in Utrecht die in 2022 zijn gegeven. Het aantal vaccinaties dat niet kan worden meegeteld is nu nog vrij klein. Vanaf volgend jaar zal dit aandeel groter zijn.

Vaccinatiegraad in Utrecht, 2019-2022 

Uit een peiling van het RIVM blijkt dat ouders van jonge kinderen minder positief zijn gaan denken over vaccineren. Ouders hebben bijvoorbeeld vaker een negatieve overtuiging over de effectiviteit en bijwerkingen van vaccineren en het doormaken van infectieziekten ten opzichte van vaccineren. Ook staan zij vaker wantrouwend tegenover de adviezen van de overheid over vaccineren. 

In Utrecht is de vaccinatiegraad hoger dan landelijk en in de andere grote steden

Voor bijna alle vaccinaties is de vaccinatiegraad in Utrecht hoger dan landelijk. Alleen voor de HPV en meningokokken ACWY (MenACWY)-vaccinatie is het landelijk gemiddelde hoger dan in Utrecht: van alle Utrechtse 15- tot 19-jarigen is 76,0% gevaccineerd tegen meningokokken ACWY tegenover het landelijk gemiddelde van 80,3%. Het percentage 14-jarigen in Utrecht dat gevaccineerd is tegen HPV is 54,6% tegenover het landelijke gemiddelde van 58,5%. Vergeleken met Amsterdam, Rotterdam en Den Haag heeft Utrecht voor alle vaccinaties een hogere vaccinatiegraad.

Vaccinatiegraad in 2022 in de vier grote steden en landelijk

Verschillen in vaccinatiegraad tussen wijken en groepen Utrechters nemen toe 

In Utrecht zijn er grote verschillen in vaccinatiegraad tussen wijken en tussen groepen. Ook ligt het percentage voor de meeste wijken niet meer boven de WHO-norm van 90%. Deze verschillen zijn de afgelopen vier jaar toegenomen. In de wijk Overvecht is het percentage 2-jarigen dat alle vaccinaties heeft gekregen in 2022 met 73,5% het laagst. In Vleuten-De Meern is de vaccinatiegraad 19,7% hoger. In 2019 was het verschil in vaccinatiegraad tussen Overvecht en Vleuten-De Meern 8,9%.

De lagere vaccinatiegraad in de wijken Overvecht en Zuidwest wordt mogelijk mede verklaard door de lagere vaccinatiegraad onder groepen met een buitenlandse herkomst. De BMR-vaccinatiegraad in Utrecht voor kinderen met een Marokkaanse herkomst is 69,6% in 2022. Dit is 86,7% voor kinderen met een Turkse herkomst. De vaccinatiegraad is hoger voor Utrechtse kinderen met een Nederlandse herkomst, namelijk 93,3%. De afgelopen vier jaar is de BMR-vaccinatiegraad voor kinderen met een Marokkaanse herkomst met 19,1% gedaald en voor kinderen met een Turkse herkomst met 7,7%. De BMR-vaccinatiegraad voor kinderen met een Nederlandse herkomst daalde sinds 2019 met 3,8%.

64% van de Utrechtse vrouwen is gevaccineerd tegen maternale kinkhoest
Het percentage vrouwen in Utrecht dat in 2022 tijdens hun zwangerschap gevaccineerd is tegen maternale kinkhoest (MATK) is 63,7%. Deze vaccinatie beschermt de zwangere en haar ongeboren kindje tegen kinkhoest. Dit percentage was nog 76,0 in 2021%. Een mogelijke verklaring voor deze daling is dat een groot deel van deze vaccinaties in 2022 zijn gegeven. Hierdoor is het aandeel anonieme vaccinaties in Utrecht groter dan voor andere vaccinaties, namelijk 22,0%.