Gezondheid en leefstijl van ouders
Het belang van de gezondheid en leefstijl van ouders voor een kansrijke start
De gezondheid van ouders heeft een belangrijke invloed op de gezondheid van hun kind. Zo ontwikkelen kinderen van ouders met psychische problemen zelf vaak later ook psychische problemen.
De leefstijl van ouders beïnvloedt zowel de leefstijl als gezondheid van hun kinderen. Kinderen met ouders die thuis roken, hebben grotere kans op wiegendood, luchtwegziekten (bijvoorbeeld astma), oorontsteking en om zelf later te gaan roken.
Samenvatting van de Utrechtse resultaten
- 11% van de ouders met jonge kinderen gaf in 2020 aan in het dagelijks leven (ernstig) beperkt te zijn door de eigen gezondheid
- 22% van de Utrechtse ouders met kinderen in de leeftijd van 0 t/m 3 jaar heeft in 2020 aangegeven in de afgelopen vier weken (veel) stress te hebben gehad. De belangrijkste oorzaken voor deze stress waren werk, opvoeding en gezondheid.
- Landelijk onderzoek laat zien dat de coronatijd extra stress, angst en depressieve gevoelens geeft, met name voor gezinnen die al in een kwetsbare situatie zaten.
- Bij Utrechtse 0- tot 2-jarigen wordt minder vaak in huis gerookt dan vroeger en het percentage vrouwen dat tijdens de zwangerschap rookt neemt af.
In 2020 gaf 25% van de Utrechtse ouders met kinderen in de leeftijd van 0 t/m 3 jaar zelf aan dat zij twee of meer chronische lichamelijke en/of psychische aandoeningen hadden. Deze ouders hadden het vaakst last van langdurige overspannenheid, nervositeit, stress of een burn-out. Een van de negen ouders (11%) gaf aan in het dagelijks leven (ernstig) beperkt te zijn door de eigen gezondheid. Chronische lichamelijke en psychische aandoeningen kwamen bij ouders van 0- t/m 3-jarigen net zo vaak voor als bij leeftijdsgenoten. Ouders rapporteerden minder vaak dat zij in hun dagelijks leven beperkt worden door hun gezondheid.
Meest voorkomende chronische aandoeningen bij ouders van 0 t/m 3-jarigen
Een van de vijf Utrechtse ouders met kinderen in de leeftijd van 0 t/m 3 jaar (22%) heeft in 2020 aangegeven in de afgelopen vier weken (veel) stress te hebben gehad. De belangrijkste oorzaken voor deze stress waren werk (15%), opvoeding (10%) en gezondheid (8%). Ouders van 0- t/m 3-jarigen hebben net zo vaak stress gehad in de laatste vier weken als leeftijdsgenoten.
Ernstige eenzaamheid komt in 2020 voor bij 10% van de ouders van 0- t/m 3-jarigen. Dit is vergelijkbaar met het percentage ernstige eenzaamheid onder Utrechters gemiddeld. Bijna een derde van de ouders van 0- t/m 3-jarigen mist mensen om persoonlijke problemen mee te bespreken. Een op de vijf ouders vindt dat ze te weinig sociale contacten hebben.
Roken
Bij 6% van de 0- t/m 2-jarigen werd in 2019 wel eens in huis gerookt. Dit is minder dan in 2012 toen 10% van de ouders aangaf dat wel eens in huis werd gerookt. De meeste ouders geven aan dat niet in het bijzijn van hun kind(eren) wordt gerookt. In gezinnen met jonge kinderen waarvan de ouders een lage of middelbare opleiding hebben wordt vaker in huis gerookt dan gemiddeld. Dit geldt ook voor gezinnen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond en gezinnen in Overvecht (18%) en Zuidwest (11%).
Percentage 0- t/m 2-jarigen waar wel eens in huis wordt gerookt naar achtergrondkenmerken.
3% van de moeders rookt tijdens de zwangerschap. In 2012 rookte 6% van de zwangere vrouwen. Moeders met een lage opleiding (15%) en moeders met een Turkse achtergrond (16%) roken vaker tijdens de zwangerschap. Dit geldt ook voor moeders in de wijk Overvecht (7%).
16% van de Utrechtse 0- en 1-jarigen heeft een ouder met psychische problemen
In 2019 groeide één op de zes 0- en 1-jarige kinderen in Utrecht op in een gezin met een ouder met psychische of psychiatrische problemen. Van de zwangere vrouwen in Utrecht heeft 11% psychische of psychiatrische problemen. Lees meer over de methode bij het hoofdstuk 'methode'.
Indicatoren over psychische gezondheid in de lokale monitor kansrijke start
In de lokale monitor kansrijke start zijn indicatoren opgenomen over de psychische gezondheid van zwangere vrouwen en ouders van 0- en 1-jarige kinderen. De indicator psychische of psychiatrische problemen geeft aan of er zorguitgaven zijn geweest voor de geestelijke gezondheidszorg en/of medicatie is ontvangen vanwege psychische of psychiatrische problemen. Onder psychische problemen worden emotionele of internaliserende problemen verstaan die niet voldoen aan de DSM-V criteria, zoals depressieve of angstklachten. Psychiatrische problemen zijn psychische stoornissen die wel voldoen aan de DSM-V criteria, zoals persoonlijkheidsstoornissen.
Gezondheid en leefstijl van ouders in coronatijd
Uit landelijk onderzoek blijkt dat veel ouders in coronatijd extra stress, angst en depressieve gevoelens hebben. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met de angst voor een coronabesmetting bij familieleden of zichzelf en een ernstig ziekteverloop na een corona-infectie. Daarnaast zorgen de beperkende coronamaatregelen ook voor een toename van negatieve gevoelens. Dit komt bijvoorbeeld door verminderde sociale contacten, het verlies van een inkomen en een verlies van zingeving. Ouders en gezinnen in kwetsbare situaties worden door de coronacrisis harder geraakt in hun fysieke en mentale gezondheid dan zelfredzame gezinnen. In coronatijd lijkt een deel van de Utrechters gezonder te eten, meer te bewegen en minder alcohol te drinken. Een groter deel van de Utrechters ontwikkelt juist een ongezondere leefstijl. In landelijk onderzoek zien we dat vooral laagopgeleide volwassenen minder zijn gaan bewegen. Tenslotte zien we in landelijk onderzoek dat er minder mensen roken, maar dat mensen die roken wel meer zijn gaan roken.